1239 posiedzenie Komitetu Ministrów Rady Europy

W dniu 4 listopada 2015 roku Komitet Ministrów Rady Europy przyjął rezolucję końcową zamykającą nadzór nad wykonaniem 3 wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w  sprawach przeciwko Polsce – tj. w sprawie Mocarska przeciwko Polsce (skarga nr 26917/05, wyrok z dnia 6 listopada 2007 roku), w sprawie Pankiewicz przeciwko Polsce (skarga nr 34151/04, wyrok z dnia 12 lutego 2008 roku) oraz w sprawie Kumenda przeciwko Polsce (skarga nr 2369/09, wyrok z dnia 8 czerwca 2010 roku).

We wszystkich wymienionych wyżej wyrokach Europejski Trybunał Praw Człowieka uznał, iż niemożliwa do pogodzenia ze standardami wynikającymi z art. 5 ust. 1 Konwencji jest praktyka polegająca na przedłużaniu tymczasowego aresztowania w stosunku do osób, wobec których orzeczono zastosowanie środka zabezpieczającego, jakim jest przymusowy pobyt w zakładzie psychiatrycznym. Chociaż ETPCz wykazał zrozumienie dla podnoszonego przez rząd argumentu, iż natychmiastowe zapewnienie dostępności miejsca w szpitalu psychiatrycznym nie zawsze jest możliwe do zrealizowania, to jednak w ocenianych sprawach opóźnienie w przyjęciu do zakładu psychiatrycznego było nadmierne. Nie można bowiem było – w ocenie Trybunału – znaleźć żadnego usprawiedliwienia dla odpowiednio: 8-miesięcznego (tak jak w sprawie Mocarska przeciwko Polsce), blisko 3-miesięcznego (tak jak w sprawie Pankiewicz przeciwko Polsce) oraz 7-miesięcznego (tak jak w sprawie Kumenda przeciwko Polsce) oczekiwania na przyjęcie do szpitala psychiatrycznego, w trakcie którego osoby cierpiące na poważne, wymagające leczenia zaburzenia psychiczne były przetrzymywane w areszcie.

Uznając, że w wymienionych wyżej sprawach doszło do naruszenia chroniącego wolność osobistą art. 5 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności Trybunał orzekł (w stosunku do wszystkich skarżących, którzy wnosili o rekompensatę wyrządzonej szkody) obowiązek wypłacenia zadośćuczynienia w wysokości odpowiednio: 1000 i 1500 euro.

Komitet Ministrów Rady Europy przyjmując rezolucję stwierdzającą wykonanie przez Polskę ww. wyroków potwierdził, iż zasądzone kwoty zostały przekazane skarżącym, a nadto uznał, iż wprowadzone zostały środki generalne, które pozwolą zapobiec podobnym naruszeniom Konwencji w przyszłości. W tym kontekście należy wspomnieć o przyjętych przez polski Parlament zmianach w procedurze karnej. Zgodnie z obowiązującym od 1 lipca 2015 roku nowym brzmieniem art. 264 §3 Kodeksu postępowania karnego stosowanie tymczasowego aresztowania w wypadku prawomocnego orzeczenia środka zabezpieczającego polegającego na umieszczeniu sprawcy w zakładzie zamkniętym co do zasady nie może trwać dłużej niż 3 miesiące.  Jednocześnie w art. 264 §4 KPK zagwarantowano, iż w wypadku orzeczenia tego środka zabezpieczającego „tymczasowe aresztowanie wykonuje się w warunkach umożliwiających stosowanie odpowiedniego postępowania leczniczego, terapeutycznego, rehabilitacyjnego lub resocjalizacyjnego”.

Komitet Ministrów Rady Europy w swojej rezolucji potwierdził, iż opisane zmiany legislacyjne w połączeniu z podjętymi przez Ministerstwo Sprawiedliwości działaniami służącymi upowszechnieniu informacji o wypracowanych przez Europejski Trybunał Praw Człowieka standardach w zakresie ochrony wolności osobistej zminimalizują ryzyko wystąpienia w przyszłości naruszeń Konwencji podobnych do tych, które zostały stwierdzone w wyrokach w sprawach: Mocarska przeciwko Polsce, Pankiewicz przeciwko Polsce i Kumenda przeciwko Polsce.