Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności została sporządzona w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 roku, a weszła w życie w dniu 8 września 1953 roku. Polska ratyfikowała Konwencję w dniu 19 stycznia 1993 roku jako jedno z 47 Państw - Członków Rady Europy. Dokument ten stanowi wspólną wartość europejskiej demokracji oraz zapewnia unikalny europejski porządek prawny w sferze ochrony praw jednostki i demokracji. Na podstawie Konwencji w 1959 roku powołano do życia Europejski Trybunał Praw Człowieka mający siedzibę w Strasburgu, który w chwili obecnej jest jedynym sądem międzynarodowym, do którego dostęp ma każdy pokrzywdzony po spełnieniu określonych warunków przewidzianych przepisami Konwencji. Prawo do skargi stanowi najważniejszy element tego systemu i umożliwia zarówno osobom indywidualnym, grupom osób i organizacjom międzynarodowym ( tzw. skargi indywidualne), jak i Państwom - Stronom Konwencji (tzw. skargi międzypaństwowe) dochodzenie swoich praw i wolności zagwarantowanych w Konwencji. Trybunał rozpoznając konkretne zarzuty stawiane państwu przez pokrzywdzonych tworzy jednocześnie wspólne zasady i standardy w sferze praw człowieka, które Państwa - Strony zobowiązane są zapewnić jednostce w każdych warunkach.

Katalog podstawowych praw i wolności, zawarty w pierwotnym tekście Konwencji został stopniowo uzupełniony i rozszerzony w kolejnych protokołach dodatkowych nr 1, 4, 6, 7, 12 i 13 Konwencji. Polska ratyfikowała Protokoły nr 1, 4, 6, 7 i 13, natomiast nie ratyfikowała Protokołu nr 12, dotyczącego generalnego zakazu dyskryminacji.

W dniu 1 czerwca 2010 roku, trzy miesiące po ratyfikacji przez Rosję - ostatnie Państwo - Stronę, wszedł w życie kolejny, długo oczekiwany Protokół nr 14 Konwencji, którego celem jest poprawa funkcjonowania i efektywności pracy Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

Protokół nr 14 reformuje procedury Trybunału poprzez:

- Wzmocnienie możliwości filtrowania wniosków oczywiście niedopuszczalnych. Obecnie skargi w sposób oczywisty niedopuszczalne odrzucane będą mocą decyzji jednego sędziego, podczas gdy przed reformą wprowadzoną Protokołem nr 14 decyzję taką podejmował komitet Trybunału złożony z trzech sędziów;
- Wprowadzenie nowych środków w celu poprawienia efektywności rozpatrywania skarg dotyczących kwestii, w których istnieje dobrze utrwalone orzecznictwo, czyli tzw. spraw powtarzających się (ang. repetitive cases). W wyniku reformy, zamiast przez izbę siedmioosobową, skargi te rozpatrywane będą przez komitety złożone z trzech sędziów. Komitet będzie mógł jednomyślnie uznać skargę za niedopuszczalną lub skreślić ją z listy skarg, jeśli decyzja taka może zostać podjęta bez dalszego rozpatrywania albo też uznać skargę za dopuszczalną i wydać orzeczenie, jeżeli dane zagadnienie było już wcześniej przedmiotem ugruntowanego orzecznictwa Trybunału;
- Stworzenie nowego kryterium dopuszczalności skargi, tzw. „znaczącego uszczerbku”. Trybunał uzna za niedopuszczalną każdą skargę indywidualną w przypadku, gdy wnioskodawca nie doznał znaczącego uszczerbku, chyba że poszanowanie praw człowieka w rozumieniu Konwencji i jej Protokołów wymaga rozpoznania przedmiotu skargi oraz pod warunkiem, że żadna sprawa, która nie została należycie rozpatrzona przez sąd krajowy, nie może być odrzucona na tej podstawie;
- Zwiększenie możliwości zawarcia przez strony ugody na każdym etapie postępowania przed Trybunałem. Postępowanie takie jest poufne. W przypadku polubownego załatwienia sprawy Trybunał skreśli skargę z listy spraw w formie decyzji;
- Wzmocnienie roli Komitetu Ministrów Rady Europy przy nadzorowaniu wykonywania wyroków poprzez zwiększenie nacisku na zobowiązanie stron do podporządkowania się wyrokom Trybunału. Jeśli Komitet Ministrów zauważy, że czuwanie nad wykonaniem ostatecznego wyroku jest utrudnione wskutek problemu z wykładnią wyroku, może przekazać to zagadnienie Trybunałowi w celu rozstrzygnięcia w kwestii wykładni. W sytuacji, gdy Komitet zauważy, że Wysoka Układająca się Strona odmawia przestrzegania ostatecznego wyroku w sprawie, w której jest stroną może on, po doręczeniu tej Stronie formalnego zawiadomienia oraz na podstawie decyzji podjętej większością dwóch trzecich głosów przedstawicieli uprawnionych do zasiadania w Komitecie, przekazać Trybunałowi zapytanie, czy Strona ta nie wykonała swojego zobowiązania do przestrzegania ostatecznego wyroku Trybunału. Jeśli Trybunał stwierdzi, że miało miejsce naruszenie przestrzegania ostatecznego wyroku Trybunału, przekazuje wówczas sprawę Komitetowi Ministrów w celu rozważenia środków, jakie należy podjąć. Jeśli Trybunał stwierdza brak naruszenia, przekazuje sprawę Komitetowi Ministrów, który kończy rozpatrywanie sprawy;
- Wprowadzenie możliwości przedkładania przez Komisarza Praw Człowieka Rady Europy uwag pisemnych i branie przez niego osobistego udziału w rozprawach toczących się przed Izbą lub Wielką Izbą Trybunału;
- Wydłużanie kadencji sędziów z sześciu do dziewięciu lat oraz zniesienie możliwości ich reelekcji;
- Wprowadzenie możliwości zmniejszenia liczby sędziów w Izbie do pięciu. Decyzję taką podejmuje Komitet Ministrów na wniosek Zgromadzenia Parlamentarnego na zasadzie jednomyślności i na czas oznaczony;
- Wprowadzenie możliwości przystąpienia Unii Europejskiej do Konwencji, do czego Unia zobowiązana jest na mocy Traktatu z Lizbony z 13 grudnia 2007 roku. Przystąpienie Unii Europejskiej przyniesie dalsze wzmocnienie ochrony praw człowieka w Europie, poddając system prawny Unii Europejskiej niezależnej zewnętrznej kontroli w odniesieniu do praw chronionych przez Konwencję

Regulamin Trybunału (fragmenty) (liczba pobrań: 4217)

Wytyczne Prezesa ETPCz (liczba pobrań: 3925)

O dokumencie