1230 posiedzenie Komitetu Ministrów Rady Europy

W dniu 11 czerwca 2015 roku, na 1230 posiedzeniu zwyczajnym, Komitet Ministrów Rady Europy przyjął rezolucję końcową zamykającą nadzór nad wykonaniem wyroku w następującej sprawie przeciwko Polsce:

Dzieciak przeciwko Polsce (skarga nr 77766/01), wyrok z dnia 9 grudnia 2008 roku

Skarżący sformułował zarzut naruszenia Artykułu 2 (prawo do życia), Artykułu 3 (zakaz tortur) oraz Artykułu 5 ust. 3 (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego) Konwencji w związku z niewywiązaniem się przez władze krajowe z obowiązku ochrony jego życia w trakcie stosowania wobec niego środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania w okresie od września 1997 roku do października 2001 roku. W wyniku ostrej niewydolności wieńcowej skarżący zmarł, a skarga wniesiona uprzednio do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka została podtrzymana przez jego żonę, która podniosła ponadto zarzut braku skutecznego śledztwa w sprawie śmierci męża.

Skarżący, który cierpiał na przewlekłą chorobę serca został zatrzymany w dniu 17 września 1997 roku pod zarzutem uczestnictwa w obrocie narkotykami oraz działania w zorganizowanej grupie przestępczej. Sądy krajowe wielokrotnie przedłużały okres stosowania wobec skarżącego tymczasowego aresztowania, powołując się w szczególności na uzasadnione podejrzenie popełnienia przez skarżącego zarzucanych mu czynów oraz zawiłość sprawy. W dniu 22 października 2001 roku skarżący stracił przytomność na sali rozpraw, a następnie został przetransportowany do Aresztu Śledczego w Warszawie, gdzie poddano go konsultacji lekarskiej na oddziale szpitalnym. W dniu 8 listopada 2001 roku Sąd Okręgowy w Warszawie umorzył postępowanie karne wobec skarżącego z powodu jego śmierci w dniu 25 października 2001 roku, która została spowodowana ostrą niewydolnością wieńcową.

Dokonując analizy sprawy, Trybunał zauważył, że w okresie od listopada 1999 roku do marca 2000 roku skarżący przebywał w Areszcie Śledczym w Łodzi, który nie posiada oddziału szpitalnego, co stało w sprzeczności z zaleceniami komisji lekarskiej i doprowadziło do stopniowego pogorszenia się stanu zdrowia skarżącego. Co więcej, pomimo wyznaczenia trzech terminów operacji serca, tj. w dniach 27 lipca, 21 września i 26 października 2001 roku skarżący nie został przetransportowany we właściwym czasie do Instytutu Kardiologii Warszawa Anin. W ocenie Trybunału w odniesieniu do dwóch pierwszych terminów Rząd nie przedstawił przekonujących wyjaśnień dotyczących faktu, że skarżący nie został skierowany na operację. Trybunał podkreślił jednocześnie, że informacja o drugim terminie zabiegu została przekazana skarżącemu z opóźnieniem z uwagi na cenzurę korespondencji przez prokuraturę. Operacja w trzecim terminie z kolei nie mogła zostać przeprowadzona z przyczyn obiektywnych, mianowicie ze względu na śmierć skarżącego w dniu 25 października 2001 roku.

Trybunał uznał w konkluzji, że jakość i czas udzielania opieki medycznej skarżącemu w przeciągu czterech lat stosowania wobec niego tymczasowego aresztowania stanowiły zagrożenie dla jego stanu zdrowia i życia. Ponadto w ocenie Trybunału brak współpracy pomiędzy odpowiednimi instytucjami na szczeblu krajowym, dwukrotne niedotrzymanie terminu przeprowadzenia operacji, nieinformowanie sądu o stanie zdrowia skarżącego, brak dostępu do opieki medycznej w końcowym etapie jego życia oraz automatyczne przedłużanie stosowania wobec skarżącego tymczasowego aresztowania bez uwzględnienia jego stanu zdrowia stanowiło naruszenie obowiązku państwa w zakresie ochrony życia osób pozbawionych wolności. W związku z powyższym Trybunał uznał, że w okolicznościach niniejszej sprawy doszło do naruszenia Artykułu 2 Konwencji.

Odnosząc się z kolei do zarzutu braku skutecznego śledztwa w sprawie śmierci skarżącego, Trybunał uznał, że doszło do naruszenia Artykułu 2 ust. 3 Konwencji. Trybunał wskazał w tym względzie, że z uwagi na niepełny i niewłaściwy charakter śledztwa władze krajowe nie ustaliły ostatecznie okoliczności, które bezpośrednio poprzedzały śmierć skarżącego.

Mając na względzie powyższe, Trybunał przyznał wdowie po skarżącym kwotę w wysokości 20.000 euro tytułem poniesionych szkód niemajątkowych.

Komitet Ministrów Rady Europy powołując się na Artykuł 46 ust. 2 zauważył, że Polska zobowiązana jest do przestrzegania ostatecznego wyroku Trybunału. Podkreślił następnie, że w sprawie skarżącego władze krajowe zastosowały środki indywidulane oraz generalne mające na celu wyeliminowanie wskazanych naruszeń oraz ich konsekwencji, a także zapobieżenie podobnym naruszeniom w przyszłości. Komitet Ministrów powołał się w tym względzie na raport z podjętych działań Rządu przedstawiony przez Pełnomocnika MSZ ds. Postępowań przed ETPCz.