1181 posiedzenie Komitetu Ministrów Rady Europy

W październiku 2013 roku, na 1181 posiedzeniu zwyczajnym, Komitet Ministrów Rady Europy przyjął rezolucje końcowe zamykające nadzór nad wykonywaniem wyroków w następujących sprawach przeciwko Polsce:

Byrzykowski przeciwko Polsce (skarga nr 11562/05), wyrok z dnia 27 czerwca 2006 roku

Skarżący sformułował zarzut naruszenia artykułu 2 Konwencji (prawo do życia) w kontekście braku skutecznego śledztwa mającego na celu wyjaśnienie okoliczności śmierci jego żony. W wyniku powikłań związanych z podaniem znieczulenia rdzeniowego w trakcie porodu żona skarżącego zapadła w śpiączkę, a następnie zmarła.

Dokonując analizy sprawy, Trybunał stwierdził, iż władze krajowe nie dopuściły się uchybienia w zakresie dostępności procedury, mającej na celu ustalenie odpowiedzialności karnej, dyscyplinarnej i cywilnej osób ją ponoszących. Trybunał podkreślił jednak, iż zobowiązania Państwa wynikające z Artykułu 2 Konwencji nie są spełnione w sytuacji, gdy ochrona przyznana przez prawo krajowe jest iluzoryczna i nie działa w sposób umożliwiający sprawne prowadzenie postępowania dotyczącego zgonu w warunkach szpitalnych. Trybunał wskazał w tym kontekście, iż w przedmiotowej sprawie po upływie niemal siedmiu lat od śmierci żony skarżącego, w żadnym z toczących się postępowań władze krajowe nie wydały ostatecznej decyzji w sprawie.

Trybunał stwierdził zatem, iż doszło do naruszenia Artykułu 2 Konwencji i przyznał skarżącemu kwotę w wysokości 20.000 euro tytułem poniesionej szkody niemajątkowej.

Skibińscy przeciwko Polsce (skarga nr 52589/99), wyrok z dnia 14 listopada 2006 roku oraz 21 października 2008 roku, Rosiński przeciwko Polsce (skarga nr 17373/02), wyrok    z dnia 17 lipca 2007 roku, Skrzyński przeciwko Polsce (skarga nr 38672/02), wyrok z dnia    6 września 2007 roku, Pietrzak przeciwko Polsce (skarga nr 38185/02), wyrok z dnia          8 stycznia 2008 roku, Buczkiewicz przeciwko Polsce (skarga nr 10446/03), wyrok z dnia     26 lutego 2008 roku, Tarnawczyk przeciwko Polsce (skarga nr 27480/02), wyrok z dnia     7 grudnia 2010 roku

W analogicznych sprawach dotyczących procedury ustalenia przeznaczenia terenu pod inwestycje publiczne oraz wywłaszczenia, Trybunał analizował zasadność skarg pod kątem zarzucanego naruszenia Artykułu 1 Protokołu Nr 1 do Konwencji w zakresie ochrony prawa własności.

W następstwie zapisów miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego skarżący utracili możliwość korzystania z nieruchomości zgodnie z jej faktycznym bądź potencjalnym przeznaczeniem. Ponadto, organy krajowe nie zapewniły właścicielom ekwiwalentu, który pozwoliłby na usunięcie skutków ograniczenia prawa własności.

Odnosząc się do zarzutów skarżących, Trybunał wskazał na złożoność problemów, przed którymi stanęły sądy na skutek fundamentalnych zmian, jakie dokonały się w zakresie kompetencji władz, zarówno na szczeblu lokalnym, jak i państwowym. Trybunał uznał miedzy innymi, że przeniesienie na skarżących obowiązku ustalenia właściwej strony pozwanej, a w przypadku błędnego skierowania pozwu pozbawienie ich możliwości dochodzenia odszkodowania było wymogiem nieproporcjonalnym, który nie zapewniał sprawiedliwej równowagi pomiędzy interesem publicznym a koniecznością ochrony praw skarżących. W opinii Trybunału w sytuacji, gdy organ państwowy ponosi odpowiedzialność za powstałą szkodę, pozytywnym obowiązkiem państwa jest wskazanie właściwej strony przeciwko której należy wystąpić z roszczeniem. Trybunał stwierdził ponadto, że kolejne reformy administracyjne oraz rozbieżności w orzecznictwie z zakresu odpowiedzialności cywilnej Skarbu Państwa  wypłynęły w sposób niekorzystny na działania skarżących zmierzające do otrzymania rekompensaty.

Z kolei w odniesieniu do właścicieli nieruchomości, które zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego zostały przeznaczone pod inwestycje celu publicznego przed dniem 1 stycznia 1995 roku, prawo krajowe nie przewidywało żadnej formy odszkodowania czy wykupu. Trybunał uznał w konkluzji, że pozostawienie skarżących w długoletniej niepewności co do ostatecznego przeznaczenia ich nieruchomości w sytuacji, gdy termin realizacji inwestycji publicznej nie jest bliżej określony, a ustawodawstwo wewnętrzne nie gwarantuje możliwości otrzymania rekompensaty, stanowi ingerencję w prawo własności wykraczającą poza ramy wyznaczone Konwencją.

Trybunał stwierdził zatem, iż w przedmiotowych sprawach doszło do naruszenia Artykułu 1 Protokołu Nr 1 do Konwencji oraz przyznał skarżącym słuszne zadośćuczynienie.

Ponadto w dniu 16 października 2013 roku Komitet Ministrów Rady Europy zamknął procedurę nadzoru nad wykonywaniem decyzji Trybunału o skreśleniu skargi z listy spraw w związku z zawartą ugodą, względnie złożoną deklaracją jednostronną w następujących sprawach: Seliwiak przeciwko Polsce (skarga nr 51835/09), decyzja z dnia 18 grudnia 2012 roku, Michaluk przeciwko Polsce (skarga nr 8236/11), decyzja z dnia 29 stycznia 2013 roku, Kajtoch przeciwko Polsce (skarga nr 44057/11), decyzja z dnia 5 marca 2013 roku, Kania przeciwko Polsce (skarga nr 52987/11), decyzja z dnia 29 stycznia 2013 roku, Żurek przeciwko Polsce (skarga nr 61217/11), decyzja z dnia 5 marca 2013 roku, Wojtczak przeciwko Polsce (skarga   nr 2940/12), decyzja z dnia 19 marca 2013 roku.