1302 posiedzenie Komitetu Ministrów Rady Europy

W dniu 7 grudnia 2017 roku Komitet Ministrów Rady Europy przyjął rezolucję końcową zamykającą nadzór nad wykonaniem wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach Abramczyk przeciwko Polsce, Bąk przeciwko Polsce oraz 101 innych powiązanych sprawach.

Trybunał w wydanych orzeczeniach stwierdził naruszenia art. 6 i art. 13 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka dotyczące przewlekłości postępowań karnych i cywilnych przy równoczesnym braku adekwatnych środków zaradczych, oraz naruszenia art. 5 § 3 Konwencji dotyczące przewlekłości tymczasowego aresztowania w stosunku do niektórych skarżących. W przedmiotowych wyrokach Trybunał podkreślił, że problem przewlekłości postępowań jest z natury wielowymiarowy i może być spowodowany szeregiem okoliczności natury prawnej, administracyjnej, czy logistycznej.

Władze Polski wykazały zastosowanie szeregu środków indywidualnych i generalnych w celu poprawy sytuacji. Między innymi, według przedstawionego planu działania, corocznie zwiększane są nakłady na sądownictwo, wzrasta liczba zatrudnianych sędziów i urzędników, przywrócono instytucję asesorów sądowych, zwiększono katalog „spraw pilnych” rozpatrywanych poza kolejnością, podjęto działania mające na celu zwiększenie świadomości problemu przewlekłości pośród sędziów i prokuratorów, wprowadzono liczne zmiany legislacyjne nakierowane na uproszczenie i przyspieszenie postępowań. Minister Sprawiedliwości aktywnie nadzoruje przedmiotową problematykę. Planowane są kolejne zmiany mające na celu promowanie rozwiązań ugodowych, usprawnienie procesu pozyskiwania opinii biegłych oraz karanie świadomego i umyślnego przeciągania postępowania przez strony.

Komitet Ministrów Rady Europy stwierdzając, iż Rząd Rzeczypospolitej Polskiej zrealizował swoje zobowiązania wynikające z wydania przez ETPCz orzeczeń w 103 sprawach z grupy dotyczącej przewlekłości postępowań karnych i cywilnych, potwierdził, iż zasądzone przez Trybunał w poszczególnych przypadkach kwoty odszkodowań zostały już wypłacone skarżącym.

Komitet Ministrów w przyjętej rezolucji potwierdził również, że kwestia środków indywidualnych została rozstrzygnięta, jako że przedmiotowe postępowania sądowe zakończyły się lub władze kraju wprowadziły rozliczne środki mające na celu przyspieszenie trwających postępowań. Skarżący, których przewlekłe tymczasowe aresztowanie zostało przez Trybunał poddane krytyce, zostali już zwolnieni.

Jednocześnie zauważono, że środki wprowadzone przez Polskę w celu zapobiegania przewlekłości tymczasowego aresztowania zostały już zbadane przez Komitet Ministrów w sprawie grupy Trzaska i sprawie Matczak.

Komitet Ministrów przypomniał również, że kwestia środków generalnych stanowiących odpowiedź na naruszenia zidentyfikowane przez Trybunał w przedmiotowych wyrokach, jest nadal badana w kontekście spraw Bąk, Majewski, Rutkowski oraz Załuska, a zamknięcie tych spraw w żaden sposób nie ogranicza oceny Komitetu dotyczącej środków generalnych koniecznych do zagwarantowania odpowiedniej szybkości postępowań cywilnych i karnych oraz efektywności krajowych rozwiązań w tym zakresie.