Najnowsze orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach polskich

W dniu 30 maja 2017 roku Europejski Trybunał Praw człowieka wydał jeden wyrok w sprawie przeciwko Polsce, tj.: Żuk przeciwko Polsce (skarga nr 48286/11). Przedmiotem rozstrzygnięcia w omawianej sprawie była kwestia naprawienia szkody materialnej w związku z wcześniejszym wyrokiem Trybunału w sprawie skarżącej z dnia 6 października 2016 roku, stwierdzającym naruszenie art. 1 Pierwszego Protokołu Dodatkowego oraz art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.

Sprawa skarżącej Danuty Bronisławy Żuk dotyczyła zakupu dwóch działek stanowiących własność Państwa. Na mocy decyzji administracyjnej z listopada 1989 roku Rada Miejska w Szczecinie przyznała mężowi skarżącej prawo do zakupu wymienionych działek. To uprawnienie zostało potwierdzone w kolejnej decyzji administracyjnej z marca 1990 roku. Niemniej jednak skarżącej i jej mężowi odmówiono ostatecznie zakupu działek uzasadniając to zmianami w Planie Zagospodarowania Przestrzennego. Skarżący wystąpili do sądu z roszczeniem o złożenie przez władze miejskie stosownego oświadczenia woli. Sąd I instancji oddalił powództwo, natomiast sąd II instancji zmienił zaskarżony wyrok i uwzględnił roszczenie skarżących. Orzeczenie sądu stało się ostateczne, jednakże nie zostało wprowadzone w życie, bowiem skarżącym odmawiano zakupu spornej ziemi. W związku z powyższym, skarżąca i jej mąż wszczęli kolejne postępowanie występując z powództwem o uzgodnienie księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Powództwo to zostało jednak oddalone.  

W skardze do Trybunału skarżąca zarzuciła naruszenie art. 1 Pierwszego Protokołu Dodatkowego oraz art. 6 Konwencji z uwagi na to, że zarówno decyzja administracyjna z 1989 i 1990 roku, jak i późniejsze orzeczenie sądu zobowiązujące władze miasta do sprzedaży skarżącym spornych działek nie zostały nigdy wykonane.

Trybunał przychylił się do zarzutów. Zauważył, że skarżąca oraz jej mąż, wobec braku możliwości wyegzekwowania decyzji administracyjnej z 1989 i 1990 roku dwukrotnie występowali do sądu cywilnego. Najpierw z roszczeniem o złożenie oświadczenia woli, a następnie z powództwem o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Drugie powództwo zostało oddalone pomimo, iż z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że prawomocny wyrok zobowiązujący pozwanego - zgodnie z żądaniami pozwu - do zawarcia z powodami umowy przenoszącej na nich prawo własności nieruchomości, stanowi podstawę wpisu tego prawa w księdze wieczystej. Ten sam stan faktyczny stał się zatem przedmiotem odmiennych rozstrzygnięć sądów krajowych. Mając na uwadze powyższe, a także fakt, iż do chwili wyrokowania skarżącej nie udało się wyegzekwować realizacji decyzji z 1989 i 1990 roku, Trybunał stwierdził, że doszło do naruszenia art. 1 Pierwszego Protokołu Dodatkowego oraz art. 6 ust. 1 Konwencji.

Orzekając w przedmiotowym zakresie Trybunał uznał, że w odniesieniu do szkody materialnej wynikającej z naruszenia kwestia zadośćuczynienia nie jest gotowa do rozstrzygnięcia w związku z czym wstrzymał się z wyrokowaniem w tym zakresie zwracając się jednocześnie do Rządu i skarżącej, aby przedstawili, w ciągu trzech miesięcy od daty notyfikacji wyroku stanowiska w sprawie.

W wykonaniu nałożonego przez Trybunał zobowiązania skarżąca wniosła o przyznanie jej własności spornej nieruchomości, ewentualnie zapłatę jej równowartości wynoszącą zgodnie z przedłożoną opinią rzeczoznawcy majątkowego 1 240 000 zł. Rząd zakwestionował przedmiotową wycenę jako wygórowaną wskazując między innymi, iż nie uwzględnia ona faktycznego przeznaczenia ziemi. Uznając argumentację Rządu za częściowo zasadną Trybunał przyznał skarżącej kwotę 40 000 euro.

Orzeczenie jest dostępne w języku angielskim na stronie internetowej Trybunału.