Jesteś na archiwalnej stronie BIP Ministerstwa Sprawiedliwości.
Od 1 kwietnia 2019 r. strona BIP Ministerstwa Sprawiedliwości znajduje się pod adresem www.gov.pl/sprawiedliwosc
Aktualności
Najnowsze orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach polskich
2016-09-19
W dniu 13 września 2016 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał wyrok w sprawie Siemaszko i Olszyński przeciwko Polsce (skarga nr 60975/08 i 35410/09), w którym analizował zasadność zarzutu naruszenia art. 1 Pierwszego Protokołu do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności w związku z zarzutem pozbawienia skarżących możliwości dysponowania ich środkami finansowymi.
Skarżący Marek Siemaszko i Jan Olszyński wykonywali odpłatnie pracę w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności. Część z uzyskiwanego przez nich wówczas wynagrodzenia gromadzono na koncie depozytowym. Rozwiązanie powyższe przewidywał przepis art. 126 Kodeksu karnego wykonawczego, zgodnie z którego brzmieniem, z wynagrodzenia za pracę, wpłat na rzecz skazanego lub z innych źródeł, gromadziło się fundusz, przekazywany skazanemu w chwili zwolnienia z zakładu karnego, przeznaczony na przejazd do miejsca zamieszkania i na utrzymanie, do wysokości jednego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia pracowników. Środki ulokowane na tym koncie były oprocentowane w wysokości 0,1% w skali roku. Skarżący nie mieli przy tym – aż do momentu opuszczenia zakładu karnego - możliwości dysponowana oszczędnościami.
W skardze do Trybunału zarzucili, że pozbawienie ich możliwości swobodnego dysponowania częścią wynagrodzenia stanowiło naruszenie art. 1 Pierwszego Protokołu do Konwencji. Rząd wnosił o uznanie skargi za niedopuszczalną między innymi z uwagi na znikomość doznanego przez skarżących uszczerbku.
Trybunał uznał zasadność zarzutów ponoszonych przez skarżących.
Uzasadniając swoje rozstrzygniecie wskazał, że ingerencja w ich prawo własności była zgodna z prawem, mianowicie stosownymi regulacjami Kodeksu karnego wykonawczego a także służyła uzasadnionemu prawnie celowi, w tym konkretnym przypadku zwolnieniu Państwa oraz podatników od ponoszenia nieuzasadnionych kosztów związanych z udzielaniem pomocy finansowej skazanym po opuszczeniu jednostki penitencjarnej. Stosownie bowiem do art. 166 § 3 kodeksu karnego wykonawczego skazanemu zwalnianemu z zakładu karnego, który nie dysponował wystarczającymi środkami własnym i nie miał zapewnionych na wolności dostatecznych środków utrzymania, dyrekcja zakładu karnego mogła udzielić pomocy finansowej. Niemniej jednak ingerencja ta nie była w ocenie Trybunału proporcjonalna.
Trybunał podkreślił, że fakt osadzenia w warunkach izolacji więziennej nie oznacza pozbawienia skazanych przynależnych im na podstawie Konwencji innych praw, zaś wszelkie ich ograniczenia muszą być usprawiedliwione. Tymczasem w okolicznościach niniejszej sprawy skarżący pozostający przez wiele lat pod kontrolą Państwa byli zobowiązani do lokowania swoich oszczędności mających im posłużyć po opuszczeniu zakładu karnego na książeczkach oszczędnościowych, których oprocentowanie było niższe od innych dostępnych na rynku usług bankowych produktów. Byli także pozbawieni możliwości ulokowania tych środków na korzystniejszych warunkach. W ocenie Trybunału także zmiana przepisu art. 126 Kodeksu karnego wykonawczego przemawia za tym, że same władze krajowe nie były przekonane co do zasadności przedmiotowej ingerencji.
Trybunał nie podzielił również podnoszonego przez Rząd zarzutu, jakoby skarżący nie doznali znacznego uszczerbku, a co za tym idzie - ich skargi winny zostać zakwalifikowane jako niedopuszczalne na podstawie art. 35 § 3 pkt b Konwencji. W ocenie Trybunału skarżący, wbrew odmiennemu stanowisku Rządu, ponieśli znaczny uszczerbek. W konkretnych okolicznościach niniejszej sprawy skarżący odbywali wieloletnie kary pozbawienia wolności mając w tych warunkach bardzo ograniczone perspektywy zatrudnienia. W tych okolicznościach nawet niewielka szkoda miała wpływ na ich życie prywatne.
Trybunał podkreślił także, że dla uznania skargi za niedopuszczalną na podstawie art. 35 § 3 pk b Konwencji koniecznym jest uprzednie rozpoznanie jej przedmiotu przez sąd krajowy. Tymczasem w omawianej sprawie skarżący nie dysponowali procedurą krajową, w ramach której mogliby kwestionować zarzucane naruszenie. Za taką procedurę nie mogła być w ocenie Trybunału uznana skarga konstytucyjna oraz powództwo odszkodowawcze na podstawie art. 417 Kodeksu cywilnego w związku z wydaniem aktu normatywnego.
W konsekwencji Trybunał stwierdził naruszenie art. 1 Pierwszego Protokołu dodatkowego do Konwencji i przyznał skarżącym tytułem słusznego zadośćuczynienia kwoty po 2000 euro, zaś skarżącemu Janowi Olszyńskiemu dodatkowo kwotę 850 euro tytułem zwrotu kosztów postępowania przed Trybunałem.
Orzeczenie jest dostępne w języku francuskim w bazie orzeczniczej Trybunału (www.echr.coe). Planowane jest jego przetłumaczenie i zamieszczenie na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości.
O dokumencie
