Najnowsze orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach polskich

W dniu 28 czerwca 2016 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał trzy wyroki w sprawach przeciwko Polsce, tj.: Janusz Wojciechowski przeciwko Polsce (skarga nr 54511/11), Józef Woś przeciwko Polsce (skarga nr 6058/10) oraz Malec przeciwko Polsce (skarga nr 28623/12), w których analizował zasadność skarg pod kątem naruszenia art. 3 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności w związku z panującym w jednostce penitencjarnej przeludnieniem oraz brakiem właściwych warunków sanitarno – technicznych, poniżającym traktowaniem w trakcie zatrzymania przez Policję i brakiem efektywnego śledztwa w tym zakresie, a także art. 8 Konwencji w związku z brakiem skutecznego działania władz krajowych w zakresie egzekwowania kontaktów z dzieckiem.

Janusz Wojciechowski przeciwko Polsce (skarga nr 54511/11)

           W skardze do Trybunału skarżący zarzucił naruszenie art. 3 Konwencji w związku z przeludnieniem oraz niewłaściwymi warunkami sanitarno – technicznymi panującymi w jednostce penitencjarnej, w której przebywał.

           Trybunał uznał skargę za zasadną opierając się głównie na ustaleniach poczynionych w toku toczącego się przed sądem krajowym postępowania z powództwa skarżącego o odszkodowanie i zadośćuczynienie. Z ustaleń tych wynikało, że przez okres 309 dni skarżący przebywał w warunkach przeludnienia w Areszcie Śledczym w Koszalinie, w celi, w której kącik sanitarny nie był wystarczająco odgrodzony od części mieszkalnej,  z ograniczonym do 4-5 razy w miesiącu dostępem do kąpieli, a także ograniczonym jedynie do godziny dziennie spacerem. W ocenie Trybunału ten kumulatywny efekt osadzenia w warunkach przeludnienia w połączeniu z panującymi tam warunkami sanitarnymi oraz ograniczoną możliwością spędzania czasu poza celą znacznie wykraczał poza stopień dolegliwości nieodłącznie związany z odbywaniem kary pozbawienia wolności.   

           W konsekwencji Trybunał stwierdził naruszenie art. 3 Konwencji. Tytułem słusznego zadośćuczynienia przyznał skarżącemu kwotę 1 900 euro.

Józef Woś przeciwko Polsce (skarga nr 6058/10)

           Skarżący został zatrzymany przez Policję w ramach kontroli drogowej. W trakcie jej trwania, na skutek odmowy podporządkowania się poleceniem funkcjonariuszy użyto w stosunku do niego  gazu łzawiącego a następnie zatrzymano w Komisariacie Policji.

           W skardze do Trybunału skarżący zarzucił naruszenie art. 3 Konwencji w związku z zarzucanym przekroczeniem uprawnień przez funkcjonariuszy oraz  brakiem efektywnego śledztwa w tej sprawie.

           Trybunał nie uznał tych zarzutów za zasadne. W cenie Trybunału zastosowane wobec skarżącego środki stanowiły adekwatną reakcję funkcjonariuszy na stawiany przez niego opór. W wyniku ich zastosowania skarżący nie odniósł żadnych obrażeń z wyjątkiem siniaka na ręce oraz zaczerwienieniem oczu. Także zainicjowane przez skarżącego śledztwo w przedmiocie domniemanego przekroczenia uprawnień przez funkcjonariuszy Policji Trybunał ocenił jako spełniające konwencyjne wymogi stawiane tego typu postępowaniom. Organy dochodzeniowo – śledcze przesłuchały bowiem wszystkie osoby biorące udział niezwłocznie po zdarzeniu, postępowanie trwało trzy miesiące, którego to okresu z całą pewnością nie można było uznać za nadmierny, zaś skarżący miał możliwość zakwestionowania wydanego w sprawie rozstrzygnięcia w ramach kontroli instancyjnej. Te okoliczności doprowadziły Trybunał do przekonania, że pomimo umorzenia postępowania w przedmiocie przekroczenia uprawnień przez funkcjonariuszy Policji prowadzone w tej sprawie postępowanie było rzetelne i zgodne z wymogami art. 3 Konwencji.

           W konsekwencji nie doszło do naruszenia Konwencji.

Malec przeciwko Polsce (skarga nr 28623/12)

Skarżący jest ojcem nastoletniej dziewczynki. Małżeństwo skarżącego i matki małoletniej rozwiązano w 2012 roku natomiast od 2008 roku strony żyły w separacji. Początkowo kontakty skarżącego z czteroletnią wówczas córką były uregulowane w zawartym z małżonką porozumieniu. Następnie w trakcie postępowania rozwodowego oraz po jego zakończeniu podstawę kontaktów stanowiło zarządzenie tymczasowe oraz sądowe ustalenie kontaktów.

Do kontaktów skarżącego z córką nie dochodziło bądź dochodziło bardzo nieregularnie z uwagi na konflikt stron i utrudnianie tych kontaktów przez matkę dziecka. Skarżący próbował bezskutecznie wyegzekwować kontakty sądownie. Matka małoletniej została wówczas zobowiązania do przestrzegania porozumienia w przedmiocie kontaktów, a także dwukrotnie ukarana karą grzywny.

W skardze do Trybunału skarżący zarzucił naruszenie art. 8 Konwencji z uwagi na brak skuteczności władz krajowych w zapewnieniu mu realizacji kontaktów z córką.

Trybunał uznał zarzut za zasadny. Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie wskazał, że w sprawach o kontakty z dzieckiem skuteczność władz krajowych musi być oceniana przede wszystkim z uwzględnieniem czynnika czasu. Jakkolwiek bowiem zwłoka może mieć nieodwracalne skutki dla relacji dziecka z rodzicem. W tym kontekście Trybunał zauważył, że kolejne wnioski skarżącego były rozpoznawane przez okres roku oraz dwóch i pół roku, co bez wątpienia nie uwzględnia wymogu szybkości działania.

W konsekwencji Trybunał stwierdził naruszenie art. 8 Konwencji. Tytułem słusznego zadośćuczynienia przyznał skarżącemu kwotę 7 000 euro oraz kwotę 5 000 euro tytułem zwrotu kosztów. 

           Wyroki są dostępne w języku angielskim w bazie orzeczniczej Trybunału (www.echr.coe).