Najnowsze orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach polskich

W dniu 24 maja 2016 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał wyrok w sprawie Przydział przeciwko Polsce (skarga nr 15487/08), w którym analizował zasadność zarzutu naruszenia art. 6 ust. 1 i 3 lid d Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.

Skarżący został oskarżony w związku z przestępstwem zbiorowego gwałtu na osobie małoletniej. Obowiązujące wówczas przepisy dopuszczały przesłuchanie ofiary gwałtu jedynie raz, zaś powtórzenie tej czynności było możliwe w sytuacji, gdyby wyszły na jaw istotne okoliczności, których wyjaśnienie wymagałoby ponownego przesłuchania bądź w sytuacji, gdyby zażądał tego oskarżony, który nie miał obrońcy podczas pierwszego przesłuchania. Pokrzywdzona została przesłuchana na etapie postępowania przygotowawczego w dniu 12 i 23 marca 2004 roku, a także w dniu 26 maja 2004 roku w klinice psychiatrycznej. Powołani w sprawie biegli rekomendowali całkowite wyłączenie jej od udziału w postępowaniu z uwagi na stan psychiczny stanowiący konsekwencję przebytego urazu, w tym możliwość podejmowania prób samobójczych. Obrońca skarżącego nie brał udziału w przesłuchaniach z uwagi na to, że w trakcie pierwszego i drugiego przesłuchania nie był jeszcze ustanowiony, natomiast o trzecim przesłuchaniu nie został powiadomiony.  

Skarżący został skazany przez sąd I instancji na karę 8 lat pozbawienia wolności. Sąd odwoławczy, nie zmieniając ustaleń faktycznych, zmienił zaskarżony wyrok jedynie w zakresie orzeczonej kary zmniejszając jej wymiar do 5 lat pozbawienia wolności. Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej z uwagi na jej oczywistą bezzasadność. Z uwagi na stan zdrowia pokrzywdzona nie brała udziału w procesie, zaś sąd odczytał jej zeznania złożone na etapie postępowania przygotowawczego. Podstawę ustaleń faktycznych w sprawie stanowiły - poza tymi zeznaniami - inne zebrane w sprawie dowody, między innymi zeznania świadków oraz wyjaśnienia współoskarżonych.

W skardze do Trybunału skarżący zarzucił, że jego prawo do rzetelnego procesu zostało naruszone z uwagi na to, że nie miał możliwości przesłuchania pokrzywdzonej, świadka oskarżenia, której zeznania stanowiły zgodnie z twierdzeniami skargi podstawę skazania w jego sprawie.  

Trybunał nie przychylił się do tych zarzutów. Wskazał, że postępowanie karne dotyczące przestępstw seksualnych ma szczególny charakter, tym bardziej, gdy ich ofiarą jest osoba małoletnia. W tego typu sprawach  konieczne jest uwzględnienie prawa domniemanej ofiary do poszanowania jej życia prywatnego, w związku z czym środki podejmowane w celu ochrony ofiary są dopuszczalne pod warunkiem, że można je pogodzić ze skutecznym wykonywaniem prawa do obrony.

Trybunał podkreślił, że w realiach niniejszej sprawy sąd I instancji dokonał szczegółowej analizy wszystkich zebranych w sprawie dowodów i na tej podstawie ustalił stan faktyczny, zaaprobowany następnie przez sąd odwoławczy, a także Sąd Najwyższy, który  wniesioną w sprawie skargę kasacyjną uznał za oczywiście bezzasadną. Mając na uwadze powyższe, a także fakt, że skazanie skarżącego nie było oparte wyłącznie na zeznaniach pokrzywdzonej, ale zostało poparte także innymi dowodami, które nie zostały zakwestionowane w postępowaniu przed Trybunałem, prawo skarżącego do rzetelnego procesu sądowego nie zostało naruszone.

Tym samym nie doszło do naruszenia zarzucanego przepisu Konwencji.

Orzeczenie jest dostępne w języku francuskim w bazie orzeczniczej Trybunału (www.echr.coe).