Najnowsze orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach polskich

W dniu 12 stycznia 2016 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał trzy wyroki w sprawach przeciwko Polsce, tj.: Karykowski Polsce (skarga nr 653/12), Prus przeciwko Polsce (skarga nr 5136/11) oraz Romaniuk przeciwko Polsce (skarga nr 59285/12), w których analizował zasadność skarg pod kątem naruszenia art. 3 Konwencji w związku z automatycznym stosowaniem w stosunku do skarżących reżimu kwalifikującego ich do kategorii osadzonych stwarzających poważne zagrożenie społeczne oraz poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa jednostek penitencjarnych, w których przebywali.

Skarżący Dariusz Karykowski oraz Kamil Prus zostali zakwalifikowani jako osadzeni tzw. niebezpieczni z uwagi na ich wiodącą rolę w akcjach protestacyjnych w jednostkach penitencjarnych (protest przeciwko nowelizacji Kodeksu karnego wykonawczego oraz odmowa spożycia śniadania). Skarżący Tomasz Romaniuk został zakwalifikowany jako osadzony niebezpieczny z uwagi na powagę stawianych mu zarzutów, obejmujących zbrodnie popełnione z użyciem przemocy. W stosunku do skarżących Karykowskiego oraz Prusa reżim stosowano przez okres ponad 5 miesięcy, natomiast w stosunku do skarżącego Romaniuka przez okres prawie 3 lat. Zastosowane w odniesieniu do skarżących środki obejmowały umieszczenie w specjalnym oddziale, konieczność poruszania się w kajdanach zespolonych na zewnątrz celi, a także rutynowe kontrole osobiste połączone z obowiązkiem rozebrania się.

W skardze do Trybunału skarżący podnieśli, że stosowane w ramach reżimu restrykcje stanowiły poniżające, sprzeczne z art. 3 Konwencji traktowanie oraz karanie.

Trybunał przychylił się do zarzutów. Stwierdził, że konieczność poruszania się przez skarżących w kajdanach zespolonych każdorazowo na zewnątrz celi, a także rutynowe kontrole osobiste, powodowały u nich - biorąc pod uwagę inne stosowane w ramach reżimu środki – poczucie poniżenia i upokorzenia. Tym samym środki te stanowiły dolegliwość, której stopień przekroczył poziom nieodłącznie związany z  wymierzoną karą pozbawienia wolności.

Trybunał stwierdził także, że przedłużając stosowanie reżimu, komisje penitencjarne opierały się na tych samych przesłankach, w wyniku których go zastosowano. Procedura przedłużenia stosowych w ramach reżimu restrykcji była zatem w realiach przedmiotowych spraw wyłącznie formalnością.

W konsekwencji, we wszystkich omówionych sprawach, Trybunał stwierdził naruszenie art. 3 Konwencji. Tytułem słusznego zadośćuczynienia przyznał skarżącemu Karykowskiemu kwotę 5 000 euro, skarżącemu Prusowi kwotę
3 000 euro a skarżącemu Romaniukowi kwotę 8 000 euro.

Wyroki są dostępne w języku angielskim w bazie orzeczniczej Trybunału (www.echr.coe).