Najnowsze orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach polskich

W dniu 15 grudnia 2015 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał dwa wyroki w sprawach przeciwko Polsce, tj.: Matczyński przeciwko Polsce (skarga nr 32794/07) oraz Szafrański przeciwko Polsce (skarga nr 17249/12), w których analizował zasadność skarg pod kątem naruszenia art. 1 Pierwszego Protokołu Dodatkowego oraz art. 3 i 8 Konwencji.   

Matczyński przeciwko Polsce

Skarżący Zbigniew Matczyński nabył w latach 1975 – 1979 ziemię zaklasyfikowaną wówczas jako grunty rolne. W roku 1976 w okolicy powstał Park Krajobrazowy Wigry, zaś w 1988 roku grunty skarżącego zostały na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów włączone w obszar Parku. W związku z powyższym miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego uchwalony w 1994 roku wykluczał możliwość przekształcenia oraz zabudowania przedmiotowych gruntów. W skardze do Trybunału skarżący, powołując się na art. 1 Pierwszego Protokołu Dodatkowego, zarzucił, iż pozbawienie go możliwości wznoszenia jakichkolwiek budowli stanowiło de facto wywłaszczenie i to bez możliwości uzyskania z tego tytułu odszkodowania. 

Trybunał nie stwierdził naruszenia Konwencji. Orzekając w przedmiotowym zakresie uznał, że w sprawie skarżącego doszło do ingerencji w jego prawo własności, jednak ingerencja ta była zgodna z prawem, służyła prawnie uzasadnionemu celowi, a także była proporcjonalna. W chwili bowiem zakupu ziemia skarżącego była zaklasyfikowana jako grunty rolne, zaś powstanie Parku nie wiązało się ze zmianą jej przeznaczenia. Trybunał podniósł ponadto, że w sprawach dotyczących ochrony środowiska czy dziedzictwa kulturalnego, Państwom – Stronom Konwencji przysługuje szerszy margines uznania. 

W związku z powyższym nie doszło do naruszenia Konwencji. 

Szafrański przeciwko Polsce

Skarżący Andrzej Szafrański zarzucił w skardze do Trybunału, że warunki sanitarne panujące w jednostce penitencjarnej, w której przebywał, w szczególności niezapewnienie prywatności w kąciku sanitarnym, a także niewłaściwe ogrzewanie oraz brak wentylacji, stanowiły poniżające, sprzeczne z art. 3 Konwencji traktowanie. Ponadto, w ocenie skarżącego osadzenie w takich warunkach naruszało jego prawo do poszanowania życia prywatnego. Skarżący wystąpił z powództwem o odszkodowanie przeciwko Skarbowi Państwa, jednak sądy obu instancji na podstawie zgromadzonych w sprawie dowodów nie stwierdziły nieprawidłowości w funkcjonowaniu wentylacji i ogrzewania, a jedynie częściowo w odniesieniu do organizacji kącików sanitarnych w celach mieszkalnych. 

Trybunał nie przychylił się do zrzutu naruszenia art. 3 Konwencji. Uzasadniając swoje stanowisko wskazał, iż dla stwierdzenia naruszenia tego przepisu konieczne byłoby wykazanie kumulatywnego występowania różnych czynników powodujących poniżające traktowanie. W sprawie skarżącego natomiast jedynym takim czynnikiem było niewłaściwe odgrodzenie kącika sanitarnego od reszty celi. Niedogodność ta kwalifikowała się natomiast jako naruszająca prawo do poszanowania życia prywatnego. W konsekwencji Trybunał stwierdził naruszenie art. 8 Konwencji. Tytułem słusznego zadośćuczynienia przyznał skarżącemu kwotę 1800 euro.