Posiedzenie senackiej Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji

2 września 2015 roku odbyło się posiedzenie senackiej Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji, poświęcone omówieniu Raportu z wykonywania wyroków ETPCz przez Polskę za 2014 rok. 

Przedmiotowy Raport został jak co roku opracowany przez Pełnomocnika Ministra Spraw Zagranicznych do spraw Postępowań przed ETPCz i w dniu 2 lipca 2015 roku przyjęty przez Stały Komitet Rady Ministrów. Dokument ten obejmuje przygotowane we współpracy z właściwymi resortami 34 plany działań zawierających strategie realizacji wyroków Trybunału, a także raporty z działań podjętych dotychczas. W zakresie objętym działalnością Ministerstwa Sprawiedliwości Raport zawiera plany działań w sprawie wykonania wyroków dotyczących między innymi skarżących zakwalifikowanych do kategorii osadzonych niebezpiecznych oraz egzekucji orzeczenia sądowego dotyczącego korzystania z nieruchomości w sposób niezgodny z jej przeznaczeniem, a ponadto raporty z działań podjętych w celu wykonania wyroków dotyczących:

• proceduralnego aspektu przepisu art. 2 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności w kontekście przeprowadzenia skutecznego śledztwa wyjaśniającego przyczyny śmierci,

• różnych aspektów prawa do rzetelnego procesu (art. 6 Konwencji),

• prawa do wolności i bezpieczeństwa osobistego (art.5 ust.3 Konwencji),

• egzekucji orzeczeń sądów krajowych dotyczących kontaktów z dzieckiem
  (art. 8 Konwencji),

• swobody wypowiedzi (art. 10 Konwencji).

W Raporcie zawarto również informacje dotyczące zakończenia przez Komitet Ministrów Rady Europy nadzoru nad wykonywaniem decyzji i wyroków wydanych w sprawach polskich. Należy podkreślić, że w ubiegłym roku zapadła rekordowa jak dotychczas liczba decyzji zamykających nadzór nad wykonaniem polskich orzeczeń – KM RE uznał za wykonane 357 polskich orzeczeń (240 wyroków merytorycznych oraz 117 decyzji). Dla porównania, w roku 2013 zamknięto nadzór nad wykonaniem 278 polskich orzeczeń, zaś w roku 2012 jedynie nad 164.

Za najistotniejsze dla wymiaru sprawiedliwości należy uznać:

1) zakończenie nadzoru nad wykonywaniem wyroków z grupy Trzaska dotyczących nadmiernego stosowania tymczasowego aresztowania – rezolucja końcowa z dnia 4 grudnia 2014 roku,

2) zakończenie nadzoru nad wykonaniem 5 wyroków z grupy orzeczeń dotyczących egzekwowania kontaktów z dzieckiem (Dąbrowska, Pawlik, P.P., Stochlak, Z.) – rezolucja końcowa z dnia 17 grudnia 2014 roku.

W obydwu grupach spraw Komitet Ministrów pozytywnie ocenił podjęte przez Rząd działania, zwłaszcza legislacyjne, mające na celu zapewnienie skutecznego egzekwowania orzeczeń sądów dotyczących kontaktów rodziców z dziećmi, a także zmianę praktyki orzeczniczej związanej ze stosowaniem tymczasowego aresztowania.

Ponadto, w Raporcie zawarto informacje dotyczące działalności Międzyresortowego Zespołu ds. ETPCz, w tym nowelizacji zarządzenia o utworzeniu Zespołu, a także informacje na temat pozostałych działań podejmowanych w celu skuteczniejszej implementacji Konwencji na poziomie krajowym, między innymi działań szkoleniowych oraz upowszechniających standardy Trybunału.

W konkluzji stwierdzono, że wysiłki podejmowane przez Pełnomocnika MSZ oraz wszystkie współpracujące z nim podmioty na rzecz wykonania wyroków przynoszą pozytywne rezultaty, co przejawia się z jednej strony w rosnącej z roku na rok liczbie orzeczeń uznanych przez Komitet Ministrów RE za wykonane, a z drugiej strony – malejącej liczbie nowych skarg wnoszonych przeciwko Polsce i malejącej liczbie stwierdzanych naruszeń.

W posiedzeniu komisji senackiej udział wzięli między innymi: Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych – Pan Artur Nowak-Far, Pełnomocnik MSZ ds.Postępowań przed ETPCz – Pani Justyna Chrzanowska, przedstawiciele Prokuratury Generalnej, Krajowej Rady Sądownictwa, Naczelnej Rady Adwokackiej oraz Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Resort sprawiedliwości reprezentowała Pani Agnieszka Dąbrowiecka – Zastępca Dyrektora Departamentu Współpracy Międzynarodowej i Praw Człowieka oraz Pani Urszula Szafrańska – Naczelnik Wydziału ds.Postępowań przed ETPCz.

Po przedstawieniu głównych tez Raportu przez Pana Ministra Artura Nowaka – Fara, przedstawiciele Rządu odpowiadali na pytania senatorów i zaproszonych gości, które to pytania koncentrowały się na takich problemach polskiego wymiaru sprawiedliwości, jak przewlekłość postępowań sądowych, arbitralne stosowanie reżimu tzw. więźnia niebezpiecznego w jednostkach penitencjarnych, dostęp do obrońcy na wczesnym etapie postępowania karnego oraz w postępowaniu dla nieletnich czy rzetelność postępowań lustracyjnych.

 Raport jest dostępny na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości.