Najnowsze orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach polskich

W dniu 30 czerwca 2015 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał jeden wyrok w sprawie przeciwko Polsce, Grabowski przeciwko Polsce, skarga nr 57722/12, w którym analizował zasadność zarzutów naruszenia art. 5 ust. 1 i 5 ust. 4 Konwencji.

Skarżący - małoletni Maksymilian Grabowski został umieszczony w dniu 7 maja 2012 roku w schronisku dla nieletnich na okres trzech miesięcy z w związku z podejrzeniem popełnienia kilku rozbojów, a także w związku z uzasadnioną obawą ukrycia się lub zatarcia śladów czynu karalnego. Okoliczności powyższe uzasadniały przypuszczenie, że zostanie on umieszczony w zakładzie poprawczym. Postępowanie toczące się początkowo jako postępowanie opiekuńczo – wychowawcze postanowieniem z dnia 27 lipca 2012 roku skierowano do rozpoznania w postępowaniu poprawczym. Po upływie okresu na który zastosowano umieszczenie skarżącego w schronisku dla nieletnich, obrońca skarżącego wniósł o jego natychmiastowe uchylenie. Jednakże z udzielonych przez sąd informacji wynikało, że w praktyce, w sytuacji, gdy skierowano sprawę do postępowania poprawczego, sądy nie wydawały już decyzji na podstawie art. 27 § 4 i 5 ustawy z dnia 26 października 1982 roku o postępowaniu w sprawie nieletnich, tj. decyzji przedłużających pobyt w schronisku dla nieletnich. Taka interpretacja przepisów ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich stanowiła ugruntowaną praktykę sądów rodzinnych, a także znajdowała oparcie w komentarzach i orzecznictwie sądowym. W dniu 9 stycznia 2013 roku sąd orzekł w stosunku do skarżącego umieszczenie w zakładzie poprawczym zawieszając wykonanie tego środka na okres dwóch lat. Tego samego dnia skarżący został zwolniony ze schroniska dla nieletnich.

W skardze do Trybunału skarżący zarzucił naruszenie art. 5 ust. 1 oraz 5 ust. 4 Konwencji. Podniósł, że przez okres ponad pięciu miesięcy był przetrzymywany w schronisku dla nieletnich bez decyzji sądu, a także, że prawo krajowe nie gwarantowało mu żadnej procedury umożliwiającej efektywne kwestionowanie pozbawienia wolności.

Trybunał uwzględnił skargę. Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie stwierdził, iż pozbawienie skarżącego wolności w schronisku dla nieletnich po dacie 7 sierpnia 2012 roku nie było zgodne z prawem w rozumieniu art. 5 ust. 1 Konwencji.  Jednocześnie skarżący nie dysponował żadną procedurą umożliwiająca kwestionowanie tego faktu. W ocenie Trybunału możliwość wnoszenia o uchylenie zastosowanego środka na podstawie odpowiedniego zastosowania art. 254 Kodeksu postępowania karnego nie gwarantowała powodzenia chociażby dlatego, że podstawą przetrzymywania skarżącego w schronisku dla nieletnich nie była decyzja sadowa, ale fakt, iż sprawa jego podlegała rozpoznaniu w postępowaniu poprawczym.

Tytułem słusznego zadośćuczynienia Trybunał przyznał skarżącemu kwotę 5 000 euro.