Najnowsze orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach polskich

W dniu 13 stycznia 2015 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał 7 orzeczeń w sprawach przeciwko Polsce (Łozowska przeciwko Polsce, skarga nr 62716/09,  Maciejewski przeciwko Polsce, skarga nr 34447/05, Brejer przeciwko Polsce, skarga nr 7589/12,  Kurowski przeciwko Polsce, skarga nr 9635/12, Masłowski przeciwko Polsce, skarga nr 7626/12, Tomczyk przeciwko Polsce, skarga nr 7708/12 oraz Pawlak przeciwko Polsce, skarga nr 28237/10) dotyczących zarzutów naruszenia wolności słowa oraz rzetelnego procesu w kontekście jego długości.

W sprawie Łozowska przeciwko Polsce, skarżąca dziennikarka lokalnej gazety Kurier Poranny została skazana na podstawie art. 212 Kodeksu Karnego na karę grzywny, w związku z pomówieniem sędziego B.L. za pomocą środków masowego komunikowania. Skarżąca była autorką artykułu, z którego wynikało, iż sędzia B.L. została dyscyplinarnie złożona z urzędu z uwagi na jej związki ze światem przestępczym. W istocie pomówiona została dyscyplinarnie wydalona ze służby sędziowskiej z powodu uchybienia godności sędziego poprzez podjęcie interwencji w sprawie karnej dotyczącej jej męża. Sąd krajowy uznał skarżącą winną popełniania zarzucanego jej czynu orzekając jednocześnie w stosunku do niej karę grzywny w wysokości 2 000 zł.

W skardze do Trybunału skarżąca zarzuciła naruszenie art. 10 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Rozpoznając skargę Trybunał badał przede wszystkim proporcjonalność ingerencji władz krajowych w przedmiotowe prawo. Bezspornym bowiem był fakt samej ingerencji, jak również jej legitymizacji w prawie krajowym. Trybunał odwołał się do swojego ugruntowanego już orzecznictwa oraz roli prasy w debacie publicznej, a także wynikających z wykonywania tego zawodu obowiązków. Na kanwie tych rozważań stwierdził, że skarżąca w spornej publikacji świadomie zamieściła nieprawdziwe dane, co sądy krajowe słusznie uznały za sprzeczne z etyką dziennikarską. Trybunał zwrócił również uwagę, iż orzeczona w stosunku do skarżącej kara grzywny nie była wygórowana, a także odzwierciedlała możliwości zarobkowe skarżącej, jak również poniesioną przez B.L. szkodę. Jednocześnie Trybunał nie zakwestionował samych przepisów dopuszczających odpowiedzialność karną z tytułu pomówienia. Mając na uwadze powyższe Trybunał stwierdził, iż ingerencja w prawo skarżącej do swobody wypowiedzi była niezbędna z punktu widzenia ochrony dobrego imienia i praw innych osób. Tym samym nie doszło do naruszenia Konwencji.

Orzeczenie jest dostępne w języku francuskim w bazie orzeczniczej Trybunału.

Pomówienia za pomocą środków masowego komunikowania dotyczyła również kolejna sprawa zbadana przez Trybunał – Maciejewski przeciwko Polsce. Skarżący został skazany na karę grzywny w związku z pomówieniem w artykułach prasowych w dzienniku Gazeta Wyborcza pracowników wymiaru sprawiedliwości  poprzez użycie zwrotów „Złodzieje w wymiarze sprawiedliwości” oraz “mafijny układ prokuratorsko‑sędziowski”, a także w związku z pomówieniem prokuratora polegającym na zarzuceniu mu licznych nieprawidłowości w prowadzonym przez niego śledztwie. Sąd I instancji skazał skarżącego na karę grzywny w wymiarze 1 800 zł., zaś sąd II instancji utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie. Przeciwko skarżącemu toczyło się również postępowanie z powództwa cywilnego o ochronę dóbr osobistych, które to powództwo  zostało ostatecznie oddalone.

Trybunał uznał ingerencję w swobodę wypowiedzi skarżącego za zgodną z prawem, służącą uzasadnionemu celowi, niemniej jednak nie uznał jej za konieczną w społeczeństwie demokratycznym. Podkreślił przy tym, iż tematyka poruszona w publikacjach skarżącego dotyczyła funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości, a zatem spraw o znaczeniu publicznym, które winny być podejmowane przez dziennikarzy. Kwestionowane stwierdzenia skarżącego Trybunał uznał za opinię, nie za fakty, podkreślając przy tym, iż opinie, w odróżnieniu od faktów, nie wymagają potwierdzenia ich prawdziwości. Trybunał podkreślił, iż debata w sprawach publicznych dopuszcza pewien stopień przesady czy prowokacji a kwestionowane sformułowania mieściły się w tak dopuszczalnych granicach zaś artykuł skarżącego, choć niewątpliwie krytyczny nie mógł być uznany za destrukcyjny, niesprawiedliwy atak mający na celu podważanie zaufania do wymiaru sprawiedliwości. Trybunał zauważył także, że władze krajowe orzekając w przedmiocie popełnienia przez skarżącego przestępstwa pomówienia za pomocą środków masowego komunikowania rozważały wyłącznie prawdziwość użytych przez skarżącego sformułowań nie badając jego rzetelności, w szczególności kroków które podjął celem wszechstronnego zbadania sprawy. Skarżący przygotowując sporne publikacje zebrał znaczącą ilość dokumentów, przejrzał wiele akt sądowych, a także przeprowadził rozmowy z pracownikami wrocławskiego sądu i prokuratury. Ponadto umożliwił on osobom, o których mowa w artykule, ustosunkowanie się do jego treści. W ocenie Trybunału pominięcie przez władze krajowe tego aspektu sprawy nie uwzględnia wynikających z art. 10 Konwencji standardów.

Tytułem słusznego zadośćuczynienia Trybunał przyznał skarżącemu kwotę 5 000 euro.

Orzeczenie jest dostępne w języku angielskim oraz francuskim w bazie orzeczniczej Trybunału.

Kolejne orzeczenia w sprawach Brejer przeciwko Polsce, Kurowski przeciwko Polsce, Masłowski przeciwko Polsce,  Tomczyk przeciwko Polsce oraz Pawlak przeciwko Polsce zostały wydane w ramach tzw. procedury repetitive cases i dotyczyły przewlekłości postępowań w sprawach karnych. Postępowania wobec skarżących -  członków zorganizowanej grupy przestępczej - toczą się od dnia 25 września 2006 roku, zaś w sprawie skarżącego Piotra Pawlaka - od dnia 6 czerwca 2007 roku. Postanowieniem z dnia 27 lipca 2011 roku oraz - w odniesieniu do skarżącego Piotra Pawlaka - postanowieniem z dnia 11 maja 2011 roku Sąd Apelacyjny w Łodzi oddalił skargi skarżących wniesione na podstawie ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. Uzasadniając swoje rozstrzygnięcia Sąd odwołał się do skomplikowanego, wieloaspektowego charakteru sprawy, a także podejmowanych przez skarżących czynności zmierzających do zakłócenia prawidłowego toku postępowania. Okoliczności te przemawiały w ocenie Sądu za przyjęciem, iż postępowanie w sprawie skarżących nie toczyło się przewlekle. Trybunał nie uznał tego argumentu wskazując, iż długość postępowań karnych, które trwają od przeszło 8 lat i nadal toczą się przed sądem I instancji, znacznie wykracza poza dopuszczalny w art. 6 Konwencji rozsądny termin.

Orzeczenia są dostępne w języku angielskim w bazie orzeczniczej Trybunału.