W dniu 4 grudnia 2012 roku Trybunał wydał 12 orzeczeń w sprawach przeciwko Polsce – Zofia Sikora przeciwko Polsce (skarga nr 27680/04), Świątek przeciwko Polsce (skarga nr 8578/04), Misielak przeciwko Polsce (skarga nr 35538/04), Frączek-Potęga przeciwko Polsce (skarga nr 39430/04), Franciszek Dąbrowski przeciwko Polsce (skarga nr 31803/04), Lew przeciwko Polsce (skarga nr 34386/04), Szewc przeciwko Polsce (skarga nr 31492/03), Potok przeciwko Polsce (skarga nr 18683/04), Sasor przeciwko Polsce (skarga nr 6112/05), Krzyżek przeciwko Polsce (skarga nr 11815/05), Migalska przeciwko Polsce (skarga nr 10368/05) oraz Stępień przeciwko Polsce (skarga nr 39225/05). Zapadłe wyroki mają taki sam charakter jak te, które zostały wydane w dniu 2 października 2012 r. w 10 innych podobnych sprawach. Także i w tym przypadku Trybunał  analizował zasadność skarg pod kątem zarzucanego naruszenia przewidzianej w art. 1 Pierwszego Protokołu Dodatkowego do Konwencji ochrony własności w odniesieniu do zasady ochrony praw nabytych w kontekście wznowienia przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Rzeszowie postępowań w sprawach przyznania skarżącym wcześniejszych emerytur z tytułu opieki nad dzieckiem, w wyniku których odmówiono skarżącym tych świadczeń, a także w kontekście naruszenia zasady pewności prawnej gwarantowanej przez art. 6 ust. 1 Konwencji.

 

Skarżący są rodzicami dzieci cierpiących na poważne dolegliwości zdrowotne (astma, skolioza, bronchit, atopowe zapalenie skóry i chroniczna alergia). Z tego powodu postanowili ubiegać się o wcześniejszą emeryturę z tytułu opieki na dzieckiem (tzw. emerytura EWK). Po przyznaniu tego świadczenia postanowili zrezygnować z wykonywanej dotychczas pracy. Emeryturę EWK skarżący otrzymywali przez okres około jednego roku, po czym, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Rzeszowie zwracał się do Głównego Lekarza Orzecznika z prośbą o wyrażenie opinii, czy dolegliwości dzieci skarżących kwalifikują je, jako wymagające stałej opieki. W wydawanych przez siebie opiniach organ ten stwierdzał, iż dzieci skarżących albo nigdy nie potrzebowały stałej opieki, albo konieczność jej sprawowania ustała przed przyznaniem wcześniejszej emerytury. Jako, że powyższy element stanowił niezbędną przesłankę pozytywnego rozpatrzenia wniosku skarżących,  ZUS Oddział w Rzeszowie postanowił uchylać wydane wcześniej decyzje. Uchybienia formalne organu rentowego polegające na pominięciu jednego z warunków wymaganych do nabycia prawa do wcześniejszej emerytury, stanowiło ówcześnie podstawę do ponownego ustalenia z urzędu prawa do tego świadczenia.

 

W skardze do Trybunału skarżący podnosili, iż kwestionowane decyzje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych pozbawiające ich prawa do wcześniejszej emerytury, pozbawiające ich tym samym środków do życia, stanowiły naruszenie przewidzianej w art. 1 Pierwszego Protokołu Dodatkowego do Konwencji ochrony własności, a także gwarantowanej art. 6 Konwencji, zasady pewności prawnej. Podnosili, iż konieczność objęcia ich dzieci stałą opieką wynikała z zaświadczeń wydanych przez lekarzy specjalistów dołączonych do wniosku o przyznanie świadczeń emerytalnych. Z kolei przedstawiciel Rządu podnosił, iż ZUS swoje decyzje wydawał w zgodzie z obowiązującym wówczas prawem, a pozbawienie skarżących prawa do wcześniejszej emerytury było zgodne z interesem społecznym i publicznym.   

 

Uwzględniając skargi Trybunał zwracał uwagę, iż skarżący mieli wprawdzie możliwość kwestionowania decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wznawiających postępowania w przedmiocie przyznania skarżącym prawa do wcześniejszej emerytury, niemniej jednak w realiach niniejszych spraw okres rozpoznania wnoszonych przez nich środków odwoławczych wynosił w granicach dwóch lat. Należy również zaznaczyć, iż z punktu widzenia skarżących niezwykle uciążliwa w swoich skutkach było zastosowanie zasady natychmiastowej wykonalności decyzji orzekającej w przedmiocie cofnięcia prawa do wcześniejszej emerytury. Biorąc pod uwagę stosunkowo długi okres postępowania odwoławczego zastosowanie powyższej zasady pozbawiło skarżących świadczeń socjalnych na bardzo długi czas. W ocenie Trybunału takie procedowanie organów krajowych stało w sprzeczności z obowiązującym w tym zakresie wymogiem szczególnej staranności w sprawach o zasadniczym znaczeniu dla skarżących. Trybunał zwracał także uwagę, iż skarżący częstokroć rezygnowali z pracy, którą wykonywali przez niemalże całe swoje życie. Powrót do niej lub znalezienie innej, zarówno z powodu wieku skarżących, jak i realiów społeczno – gospodarczych panujących na początku XXI wieku w województwie podkarpackim, w szczególności w kontekście ówczesnego poziomu bezrobocia w tym regionie, był niezwykle trudne. Z tego powodu Trybunał sugeruje, iż skarżący powinni mieć zagwarantowany okres przejściowy umożliwiający im dostosowanie się do nowej sytuacji.