Wyroki Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach wydanych przeciwko Polsce w dniu 4 października 2011 roku

W dniu 4 października Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał dwa wyroki w sprawach przeciwko Polsce: Orlikowscy przeciwko Polsce (skarga nr 7153/07), dotyczący zarzutu naruszenia art. 6 ust.1 i art. 8 Konwencji oraz Mularz przeciwko Polsce (skarga nr 9834/08), dotyczący zarzutu naruszenia art. 6 ust. 1 oraz art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji.

Skarżący M. Orlikowski i J. Orlikowska zarzucili, że długość postępowania administracyjnego w ich sprawie naruszyła wymóg rozsądnego terminu, przewidziany w art. 6 ust. 1 Konwencji (prawo do rzetelnego procesu sądowego). Trybunał przypomniał, że rozsądna długość postępowania musi być oceniana w świetle okoliczności konkretnej sprawy uwzględniając następujące kryteria: złożoność sprawy, działania podejmowane przez skarżących i właściwe organy krajowe, a także przedmiot sporu (zob. wyr. Frydlender przeciwko Francji). Trybunał zauważył, że postępowanie w przedmiotowej sprawie trwa ponad 12 lat i do chwili obecnej nie zostało zakończone, co nie mieści się w granicach rozsądnego terminu. Trybunał podkreślił także, że skarżący wykorzystali dostępne krajowe środki odwoławcze dla celów art. 35 ust. 1 Konwencji. Z tych przyczyn Trybunał uznał skargę za dopuszczalną i stwierdził naruszenie art. 6 ust. 1 Konwencji.

Ponadto skarżący podnieśli zarzut, że władze krajowe nie uczyniły zadość obowiązkowi wyrażonemu w art. 8 Konwencji (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) w celu zapewnienia poszanowania prawa do ochrony życia prywatnego i rodzinnego przed skutkami niezgodnych z prawem działań innych podmiotów tj. ubojni i wędzarni funkcjonujących na sąsiadującej z domem skarżących posesji. Państwo Orlikowscy podejmowali bezskutecznie kroki procesowe w celu wydania decyzji nakazującej zaprzestanie dalszej eksploatacji i rozbiórkę obiektów zbudowanych niezgodnie z prawem, podkreślając jednocześnie, że emitowany przez nie poziom hałasu i zanieczyszczenia mają szkodliwy wpływ na stan ich zdrowia. W części dotyczącej skargi na nadmierny poziom hałasu generowany przez ubojnię Trybunał zauważył, że przedmiotowa kwestia została rozwiązana na szczeblu krajowym w dniu 12 grudnia 2005 roku. Ponadto skarżący przekroczyli wymagany termin sześciu miesięcy na wniesienie skargi do Trybunału.

Odwołując się do wyroku López Ostra przeciwko Hiszpanii Trybunał wskazał, że sam fakt samowolnego wzniesienia ubojni nie stanowi usprawiedliwienia dla twierdzenia, jakoby skarżący stali się ofiarami naruszeni Konwencji. Trybunał udzielił także odpowiedzi na pytanie, czy zaistniała sytuacja osiągnęła minimalny poziom dolegliwości mieszczący się w ramach artykułu 8 Konwencji. W tym kontekście skarżący nie zdołali dowieść, zarówno w toku postępowania przed sądami krajowymi, jak i przed Trybunałem, że bezpośrednie sąsiedztwo przedmiotowego zakładu zagrażało środowisku oraz że emitowane przez ubojnię lub wędzarnię zanieczyszczenia przekroczyły dopuszczalne normy i miały szkodliwy wpływ na stan zdrowia Państwa Orlikowskich. Z uwagi na powyższe w opinii Trybunału skarga jest niedopuszczalna w rozumieniu art. 8 Konwencji i musi zostać oddalona zgodnie z art. 35 ust. 1 i 4 Konwencji. W okolicznościach omawianej sprawy Trybunał przyznał skarżącym zadośćuczynienie w kwocie 7,000 euro za szkody niematerialne oraz kwotę 1,500 euro tytułem zwrotu poniesionych kosztów i wydatków.

Podobnie w sprawie Mularz przeciwko Polsce skarżący podniósł zarzut naruszenia art. 6 ust. 1 Konwencji w związku z przewlekłością postępowania. Skarżący, pan Jerzy Mularz jest spadkobiercą właściciela nieruchomości, która została czasowo użytkowana przez spółkę zajmującą się dostawą energii elektrycznej. Skarżący dochodził praw do zadośćuczynienia z tytułu poniesionych szkód przed sądami krajowymi. W omawianej sprawie postępowanie toczyło się przez okres 13 lat i 6 miesięcy, co w opinii Trybunału przekroczyło wymóg rozsądnego terminu, o którym mowa w art. 6 ust. 1 Konwencji.

Trybunał powołał się w tym względzie na orzeczenia wydane w podobnych sprawach: Frydlender przeciwko Francji, Stevens przeciwko Polsce, Trzaskalska przeciwko Polsce, Kamecki i inni przeciwko Polsce oraz Iskrzyccy przeciwko Polsce. Trybunał przypomniał, że rozsądna długość postępowania musi być oceniana w świetle okoliczności konkretnej sprawy uwzględniając następujące kryteria: złożoność sprawy, działania podejmowane przez skarżących i właściwe organy krajowe, a także przedmiot sporu. Trybunał nie przychylił się do argumentacji Rządu, jakoby skarżący nie wyczerpał wszystkich dostępnych środków krajowych i oddalił zarzut wstępny podniesiony przez Państwo-Stronę w tym zakresie. Analizując materiał dowodowy zgromadzony w sprawie oraz mając na uwadze całkowity czas trwania postępowania Trybunał stwierdził, że doszło do naruszenia art. 6 ust. 1 Konwencji.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji skarżący zarzucił, że długość postępowania w przedmiotowej sprawie naruszyła jego prawo do zarządzania nieruchomością i doprowadziła do znaczącej utraty jej wartości. Powołując się na orzeczenia w sprawie Zanghì przeciwko Włochom oraz Beller przeciwko Polsce Trybunał uznał, że nie istnieją przesłanki do odrębnego rozpatrzenia skargi w oparciu o art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji i oddalił zarzut w tym zakresie. Trybunał przyznał skarżącemu zadośćuczynienie w kwocie 5,000 euro za poniesiona szkodę niematerialną.