Najnowsze orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach polskich

W dniu 11 października 2018 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał wyrok w sprawie Parol przeciwko Polsce (skarga nr 65379/13). Przedmiotem rozstrzygnięcia w omawianej sprawie była kwestia stosowania przez sądy krajowe przepisów proceduralnych dotyczących składania odwołań.

W lipcu 2011 roku pan Parol wniósł pozew do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga ("Sąd Okręgowy") przeciwko czterem jednostkom penitencjarnym, domagając się odszkodowania za złe warunki pozbawienia wolności. Skarżący wniósł również o ustanowienie pełnomocnika z urzędu, który to wniosek został przez sąd oddalony. W czerwcu 2012 roku Sąd Okręgowy oddalił roszczenie skarżącego jako przedawnione. W listopadzie 2012 roku skarżący odwołał się od tego wyroku. W piśmie z dnia 20 listopada 2012 roku Sąd Okręgowy wezwał pana Parola do uzupełnienia braków formalnych apelacji, a w szczególności do określenia wartości przedmiotu sporu oraz przesłania odpisu apelacji oraz pisma uzupełniającego braki formalne. Aby zachować zgodność treści, skarżący (przebywający w tym czasie w jednostce penitencjarnej) zwrócił się do Sądu Okręgowego o przesłanie mu kopii apelacji na jego koszt. Sąd pozostawił wniosek skarżącego bez rozpoznania.

W grudniu 2012 roku pan Parol złożył odręczną kopię apelacji do Sądu Okręgowego, wraz z innymi wymaganymi dokumentami. Pod koniec grudnia 2012 roku Sąd Okręgowy uznał apelację skarżącego za niedopuszczalną, uzasadniając, że kopia złożonego odwołania nie była identyczna z oryginałem. W lipcu 2013 roku Sąd Apelacyjny w Warszawie ("Sąd Apelacyjny") oddalił zażalenie skarżącego od postanowienia z grudnia 2012 roku, odnotowując, że odwołanie od wyroku należy składać w dwóch egzemplarzach, aby mogło zostać doręczone pozwanemu.

Opierając się na art. 6 ust. 1 (prawo do rzetelnego procesu sądowego), skarżący zarzucił naruszenie jego prawa do sądu z powodu uznania jego apelacji od wyroku Sądu Okręgowego z czerwca 2012 roku za niedopuszczalną, co uznał za nadmiernie restrykcyjne zastosowanie przez sądy krajowe odpowiednich przepisów proceduralnych.

W treści orzeczenia Trybunał nie kwestionował argumentacji Rządu, zgodnie z którą wymóg przedstawienia apelacji wraz z odpisem dla drugiej strony ma na celu właściwą organizację wymiaru sprawiedliwości. Jednocześnie, Trybunał zwrócił uwagę na szczególne okoliczności sprawy i sytuacji skarżącego zauważając, że jako osoba pozbawiona wolności i niereprezentowana przez adwokata po odmowie przez Sąd Okręgowy przyznania obrońcy z urzędu, pan Parol, składając pisma procesowe, mógł opierać się głównie na informacjach dostarczonych przez sąd w zakresie reguł postępowania. Z akt sprawy nie wynikało natomiast aby skarżący został poinformowany o obowiązku złożenia apelacji w więcej niż jednym egzemplarzu.

Trybunał podkreślił również, że skarżący starał się zastosować do wskazań Sądu Okręgowego. Ponieważ nie posiadał kopii złożonej apelacji, zwrócił się o przesłanie mu jej na jego koszt w celu wywiązania się z obowiązku usunięcia braków formalnych. Ponieważ wniosek ten nie został rozpoznany, skarżący sporządził własnoręcznie kopię apelacji, odtwarzając ją z pamięci. Trybunał zauważył, że wniosek skarżącego miał podstawę prawną w art. 9 k.p.c. a ponadto skarżący miał prawo zapoznania się z dokumentacją w miejscu osadzenia.

Trybunał stwierdził , że w szczególnych okolicznościach niniejszej sprawy, skarżący zachował zwykle wymaganą od strony postępowania cywilnego staranność, a sądy krajowe nie wywiązały się z obowiązku zagwarantowania mu dostępu do sądu odwoławczego. W związku z powyższym, w ocenie Trybunału doszło do naruszenia art. 6 ust. 1 Konwencji. Skarżącemu przyznano z tytułu poniesionej szkody niematerialnej kwotę 3250 euro.

Orzeczenie jest dostępne w języku francuskim na stronie internetowej Trybunału.