Aktualności

Najnowsze orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach polskich

2018-08-03

W dniu 19 lipca 2018 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka opublikował następujące orzeczenia w sprawach przeciwko Polsce:

              wyrok z dnia 19 lipca 2018 roku wydany w sprawie Zagalski przeciwko Polsce (skarga nr 52683/15),

            decyzja z dnia 26 czerwca 2018 roku wydany w sprawie Grzywnowicz przeciwko Polsce (skarga nr 77632/16),

            decyzja z dnia 26 czerwca 2018 roku wydana w sprawie Chmielewski przeciwko Polsce (skarga nr 4936/11),

          decyzja z dnia 26 czerwca 2018 roku wydana w sprawie Zieliński - Baran przeciwko Polsce (skarga nr 30141/15),

        decyzja z dnia 26 czerwca 2018 roku wydana w sprawie Bułatowicz przeciwko Polsce (skarga nr 11414/15),

          decyzja z dnia 26 czerwca 2018 roku wydana w sprawie Chłapowska - Trzeciak  przeciwko Polsce (skarga nr 20177/13),

            decyzja z dnia 26 czerwca 2018 roku wydana w sprawie A.P  przeciwko Polsce (skarga nr 31405/14),

            decyzja z dnia 26 czerwca 2018 roku wydana w sprawie I.W. przeciwko Polsce (skarga nr 24721/16),

            decyzja z dnia 26 czerwca 2018 roku wydana w sprawie Tomkiel przeciwko Polsce (skarga nr 58988/11).

 

W wyroku w wydanym sprawie Zagalski przeciwko Polsce Trybunał analizował skargę pod kątem naruszenia art. 5 ust. 3 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności w związku z nadmiernie długim czasem stosowania tymczasowego aresztowania.

W przedmiotowej sprawie wobec skarżącego, któremu postawiono zarzut handlu narkotykami oraz stręczycielstwa w ramach zorganizowanej grupy przestępczej, zastosowano środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania w dniu 29 listopada 2012 roku. Stosowanie tego środka następnie wielokrotnie przedłużano, powołując się na uzasadnioną obawę popełnienia przestępstwa, skomplikowany charakter sprawy oraz obawę utrudniania postępowania, którą organy krajowe wywodziły z faktu działania skarżącego w zorganizowanej grupie przestępczej. Ostatecznie skarżący został zwolniony z aresztu po zamianie tego środka zapobiegawczego na poręczenie majątkowe i zakaz opuszczania kraju w dniu 30 maja 2016 roku. Tymczasowe aresztowanie stosowano zatem przez okres 3 lat i 6 miesięcy. Skarżący wielokrotnie bezskutecznie wnosił o jego uchylenie.

W skardze do Trybunału skarżący zarzucił, że tymczasowe aresztowanie w jego sprawie było nadmiernie długie. Trybunał przychylił się do zarzutu stwierdzając, że organy krajowe ryzyko utrudniania postępowania przez skarżącego wywodziły wyłącznie z faktu jego przynależności do zorganizowanej grupy przestępczej nie wskazując przy tym żadnych konkretnych działań mogących tok postępowania zakłócić. Powyższe, nawet w połączeniu ze szczególnie skomplikowanym charakterem sprawy przesądzało, iż przesłanki tymczasowego aresztowania nie były właściwe i wystarczające oraz nie mogły uzasadniać stosowania tego środka przez cały czas jego trwania. Doszło zatem do naruszenia art. 5 ust. 3 Konwencji.

Tytułem słusznego zadośćuczynienie Trybunał zasądził na rzecz skarżącego kwotę 2500 euro.

 

Decyzja w sprawie Grzywnowicz przeciwko Polsce dotyczyła zarzutu naruszenia art. 3 Konwencji w związku z osadzeniem skarżącego w warunkach przeludnienia. W sprawie tej Rząd zawarł ze skarżącym ugodę, na mocy której zobowiązał się do zapłaty na jego rzecz kwoty 1500 euro.

 

Decyzja w sprawie Chmielewski przeciwko Polsce dotyczyła zarzutu naruszenia art. 6 i 8 Konwencji w związku z brakiem możliwości zaprzeczenia ojcostwa przez skarżącego oraz odmową prokuratora wystąpienia z takim powództwem.

Skarżący zawarł związek małżeński w 2000 roku. W 2001 roku na świat przyszła O. zaś w 2006 roku E. W 2007 roku skarżący odkrył, że nie jest biologicznym ojcem dziewczynek. Prokurator działając na wniosek matki wniósł powództwo o zaprzeczenie ojcostwa skarżącego w stosunku do E. i powództwo to zostało uwzględnione przez sąd. Odmówił natomiast skarżącemu wystąpienia z takim powództwem w stosunku do O. powołując się na dobro dziecka. Ojca tej ostatniej nie udało się bowiem ustalić, zaś jej matka utrzymywała, że została zgwałcona. Skarżący odwołał się od tej decyzji, a także kilkakrotnie ponawiał swój wniosek jednakże bezskutecznie. Ostatecznie prokurator wystąpił z powództwem o zaprzeczenie ojcostwa skarżącego w stosunku do O. w 2017 roku.

W skardze do Trybunału skarżący zarzucił naruszenie art. 6 i 8 Konwencji z uwagi na pozbawienie go możliwości zaprzeczenia ojcostwa w stosunku do O. Rząd wnosił o oddalenie skargi wskazując między innymi na ostateczne wystąpienie przez prokuratora z powództwem o zaprzeczenie ojcostwa. Skarżący natomiast twierdził, że było to poprzedzone powtarzającymi się na przestrzeni wielu lat odmowami uwzględnienia jego kolejnych wniosków.  

Trybunał nie przychylił się do zarzutów skargi. Wskazał, że istotnie prokurator odmawiał przez wiele lat wytoczenia powództwa o zaprzeczenia ojcostwa skarżącego, jednakże każdorazowo było to poprzedzone wnikliwym zbadaniem okoliczności sprawy i podyktowane dobrem dziecka. Prokurator zdecydował się na wytoczenie powództwa dopiero po wskazaniu przez matkę dziecka jego potencjalnego ojca. Trybunał podkreślił także, że w toczącym się obecnie postępowaniu o zaprzeczenie ojcostwa skarżący ma realną szansę uzyskanie korzystnego dla siebie rozstrzygnięcia. W tej sytuacji skarga podlegała odrzuceniu jako oczywiście bezzasadna.

 

Decyzja w sprawie Zieliński – Baran przeciwko Polsce dotyczyła zarzutu naruszenia art. 8 oraz 14 Konwencji z uwagi na odmowę wydania skarżącemu zaświadczenia potwierdzającego ukończenie aplikacji notarialnej.

Skarżący uczestniczył w aplikacji notarialnej, w ramach której nie zaliczył jednego z kolokwiów i nie został dopuszczony do egzaminu końcowego. Izba Notarialna w Warszawie odmówiła wydania mu zaświadczenia o odbyciu aplikacji notarialnej. Jednocześnie w innych izbach osoby będące w podobnej sytuacji takie zaświadczenia otrzymywały.

W skardze do Trybunału zarzucił naruszenie art. 8 oraz 14 Konwencji. Trybunał nie przychylił się do zarzutów. Stwierdził, że w sprawie skarżącego doszło wprawdzie do ingerencji w jego prawo do poszanowania życia prywatnego,  jednakże ingerencja ta była przewidziana prawem, a także konieczna w społeczeństwie demokratycznym. Trybunał podkreślił w tym kontekście znaczenie zawodów prawniczych dla prawidłowego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości, a także szerszy w tego typu sprawach margines uznania.

Wobec powyższego skarga podlegała odrzuceniu jako oczywiście niezasadna.

 

Decyzja w sprawie Bułatowicz przeciwko Polsce dotyczyła zarzutu naruszenia art. 6 Konwencji w związku z ograniczeniem skarżącemu dostępu do Sądu Najwyższego z uwagi na odmowę wyznaczonego z urzędu pełnomocnika wniesienia skargi kasacyjnej. Trybunał nie przychylił się do zarzutów skargi. Wskazał, że decyzja o odmowie wniesienia skargi kasacyjnej została doręczona skarżącemu przed upływem terminu do jej wniesienia w związku z czym miał on możliwość wyznaczenia pełnomocnika z wyboru. W ocenie Trybunału ta terminowość doręczenia skarżącemu spełniającej przy tym wymagane standardy opinii o braku podstaw do wniesienia skargi kasacyjnej stanowiły o wypełnieniu przez państwo obowiązku zapewnienia skarżącemu dostępu do Sądu Najwyższego. W konsekwencji skarga podlegała odrzuceniu jako oczywiście bezzasadna.

 

W sprawie Chłapowska - Trzeciak  przeciwko Polsce (skarga nr 20177/13), w kontekście art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (dalej: Konwencja) pani Izabela Chłapowska - Trzeciak podnosiła zaniechanie uchwalenia przez Polskę ustawy reprywatyzacyjnej, gwarantującej rekompensatę lub restytucję majątków znacjonalizowanych po II Wojnie Światowej. Podniosła ponadto, że jej roszczenia o rekompensatę za odebraną własność jej przodków nie zostały uwzględnione przez sądy i organy krajowe. Skarżąca jest spadkobierczynią rodziny Chłapowskich, która posiadała wiele dóbr ziemskich na terenie Wielkopolski – znacjonalizowanych na mocy dekretów PKWN z 1944 r. (Dekret o reformie rolnej oraz Dekret o przejęciu niektórych lasów na własność Skarbu Państwa).

Dodatkowo, skarżąca podnosiła zarzuty naruszenia art. 6, art. 13 i art. 14 Konwencji w kontekście popełnienia przez sądy polskie błędów co do faktów i prawa oraz wskazała na brak efektywnego środka odwoławczego.

Trybunał powołał się na swoje wcześniejsze orzecznictwo, zgodnie z którym nie należy interpretować art. 1 Protokołu 1 do Konwencji jako nakładającego jakiekolwiek generalne zobowiązania na Państwa Członkowskie Rady Europy do zwrotu własności, która została na ich rzecz przeniesiona przed ratyfikacją Konwencji (sprawa von Maltzan i inn. p-ko Niemcom nr 71916/01). Ponadto przywołany przepis Protokołu 1 do Konwencji nie nakłada żadnych restrykcji odnośnie swobody Państw Członkowskich w określaniu zakresu i zasad zwrotu znacjonalizowanej własności lub rekompensat w tym zakresie, w szczególności nie stanowi zobowiązania Państwa do uchwalenia prawa gwarantującego restytucję lub kompensację za odebrane mienie (w tym kontekście Trybunał przywołał sprawę Preussische Treuhand GmbH&Co. Kg A.A. p-ko Polsce nr 47550/06).

Odnośnie zagadnienia restytucji i rekompensaty za mienie Trybunał stwierdził, że w sytuacji, w której podobnie jak Dekrety PKWN z 1944 roku, tak i obecne prawo krajowe nie przewiduje restytucji znacjonalizowanego mienia, ani rekompensat za nie, brak jest podstawy w prawie polskim, w oparciu o którą skarżąca mogłaby domagać się ochrony wynikającej z Protokołu 1 do Konwencji.

Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 35 § 3 Trybunał uznał skargę za niezgodną ratione materiae z postanowieniami Konwencji i przez to niedopuszczalną.

Ponadto Trybunał stwierdził, że postępowanie miało charakter kontradyktoryjny, sądy krajowe w sposób wyczerpujący odpowiedziały na argumenty skarżącej, ich orzeczenia zostały dostatecznie uzasadnione, zaś dokonana interpretacja prawa krajowego nie sprawia wrażenia arbitralności. Z uwagi na powyższe Trybunał stwierdził, że nie ma kompetencji, aby stwierdzać ewentualne błędy co do faktów lub prawa dokonane przez sądy krajowe, o ile nie naruszają one praw i swobód wynikających z Konwencji.

Odnośnie pozostałych zarzutów Trybunał uznał skargę za oczywiście nieuzasadnioną.

W konsekwencji skarga została odrzucona na podstawie art. 35 § 4 w zw. z art. 35 § 3 a).

 

Decyzjami w sprawach A.P przeciwko Polsce, I.W. przeciwko Polsce oraz Tomkiel przeciwko Polsce Trybunał na podstawie art. 37 ust. 1 lit. a Konwencji skreślił skargi z listy z uwagi na brak odpowiedzi skarżących na korespondencję z Trybunału.
 
 
powrót do listy aktualności

O dokumencie