Najnowsze orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach przeciwko innym państwom

W dniu 17 lipca 2018 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał 16 wyroków, z czego 9 spraw dotyczyło naruszeń przez Rosję Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Na szczególną uwagę zasługują wyroki w sprawach Mazepa i inni przeciwko Rosji (nr 15086/07), Mariya Alekhina i inni przeciwko Rosji (nr 38004/12), Sandu i inni przeciwko Republice Mołdawii i Rosji (nr 21034/05) oraz Mangîr i inni przeciwko Republice Mołdawii i Rosji (nr 50157/06).

W sprawie Mazepa i inni przeciwko Rosji (nr 15086/07) stwierdzono naruszenie Artykułu 2 (prawo do życia). Sprawa dotyczyła śledztwa w sprawie zabójstwa dziennikarki Anny Politkowskiej w 2006 roku. Trybunał stwierdził w szczególności, że chociaż władze znalazły i skazały grupę mężczyzn, którzy bezpośrednio przeprowadzili zabójstwo, nie podjęły odpowiednich kroków w celu znalezienia osoby lub osób, które zleciły morderstwo. Władze przyjęły jedną teorię o inicjatorze zbrodni, a powinny również zbadać inne możliwości, w tym te sugerowane przez wnioskodawców (zarzucali oni zaangażowanie agentów służb FSB Rosji lub administracji Republiki Czeczenii). Państwo nie wywiązało się ze swoich zobowiązań wynikających z Konwencji dot. przeprowadzenia skutecznego dochodzenia.

Sprawa Mariya Alekhina i inni przeciwko Rosji (nr 38004/12) dotyczyła wyroku skazującego i uwięzienia trzech członków punkowego zespołu Pussy Riot za próbę wykonania pieśni protestacyjnej w moskiewskiej katedrze w 2012 roku. Rosyjskie sądy orzekły, że ich występ był obraźliwy. Zabroniły dostępu w Internecie do nagrań wideo z występu, argumentując, że są one "ekstremistyczne". ETPCz stwierdził, że:  doszło do naruszenia Artykułu 3 (dot. nieludzkiego lub poniżającego traktowania) z powodu przeludnienia, warunków transportu członków zespołu do i z sali rozpraw, a także z powodu umieszczenia ich w szklanej celi podczas przesłuchań (otoczono ją uzbrojonymi policjantami i psem stróżującym), mimo braku zagrożenia bezpieczeństwa;  doszło też do naruszenia Artykułu 5 ust. 3 (prawo do wolności i bezpieczeństwa) ponieważ sądy krajowe podały jedynie stereotypowe powody przetrzymywania członków zespołu w areszcie w oczekiwaniu na proces, co trwało pięć miesięcy;  miało miejsce naruszenie Artykułu 6 ust. 1 (c) (prawo do rzetelnego procesu sądowego) ponieważ podczas miesięcznego procesu zastosowane zabezpieczenia uniemożliwiły członkom zespołu komunikowanie się ze swoimi prawnikami bez podsłuchiwania;  doszło również do naruszenia Artykułu 10 (wolność wyrażania opinii) ze względu na wyrok skazujący na karę więzienia trzech członków zespołu. ETPC uznał, że reakcja na naruszenie zasad postępowania w miejscu kultu religijnego mogło być uzasadnione, jednak skazanie ich na karę więzienia za: „noszenie kolorowych ubrań, machanie rękami, kopalnie nogami i używanie mocnego języka”, bez analizy słów ich piosenki lub zbadania kontekstu ich występu; było wyjątkowo surowe. Doszło również do kolejnego naruszenia art. 10 ze względu na zakaz dostępu do ich nagrania wideo w Internecie. Sądy krajowe nie uzasadniły dlaczego zakaz ten był niezbędny.

Sprawa Sandu i inni przeciwko Republice Mołdawii i Rosji (nr 21034/05) dotyczyła skarg 1 646 wnioskodawców indywidualnych i trzech przedsiębiorstw. Nie mieli oni dostępu do ziemi w separatystycznym regionie Republiki Naddniestrza (RN). ETPC stwierdził naruszenie przez Rosję art. 1 Protokołu nr 1 (ochrona własności) oraz Artykułu 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego). Trybunał stwierdził w szczególności, że nie istniała podstawa prawna pozbawienia powodów dostępu do ich ziemi i nastąpiło naruszenie ich praw własności. Ponieważ Rosja sprawuje kontrolę nad RN musi wziąć odpowiedzialność za naruszenia. Nie stwierdzono naruszenia przez Republikę Mołdowy żadnego z ww. artykułów. Trybunał stwierdził, że ze swojej strony Mołdawia spełniła obowiązek udzielenia pomocy wnioskodawcom (negocjowanie ich dostępu do ziemi i przyznawanie im odszkodowań za straty).

W sprawie Mangîr i inni przeciwko Republice Mołdawii i Rosji (nr 50157/06) skarżący są mołdawskimi policjantami. Sprawa dotyczyła ich skarg na bezprawne zatrzymanie i złe traktowanie w samozwańczej Republice Naddniestrza. Trybunał stwierdził, ze doszło do naruszenia przez Rosję Artykułu 3 (dot. nieludzkiego lub poniżającego traktowania) oraz innych artykułów Konwencji.

Wyroki nie są ostateczne. Podlegają one zaskarżeniu przez strony w przeciągu 3 miesięcy.