Najnowsze orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach polskich

W dniu 10 kwietnia 2018 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał wyrok w sprawie Bistieva i inni przeciwko Polsce (skarga nr 75157/14).

Przedmiotem rozstrzygnięcia w omawianej sprawie była kwestia zatrzymania skarżącej i jej dzieci w ośrodku dla cudzoziemców w Polsce. Trybunał stwierdził naruszenie art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.

Skarżąca przybyła do Polski z mężem i dwójką swoich starszych dzieci w 2012 roku. Mąż skarżącej złożył wniosek o azyl dla siebie i rodziny, który został odrzucony. W związku z tym, w marcu 2013 roku polskie władze nakazały ich wydalenie. Rodzina uciekła do Niemiec, gdzie skarżąca urodziła trzecie dziecko. Władze niemieckie odesłały ją i trójkę jej dzieci do Polski w styczniu 2014 roku, po czym rodzina została umieszczona w Strzeżonym Ośrodku dla Cudzoziemców w Kętrzynie, gdzie po ok. miesiącu najprawdopodobniej dołączył do nich mąż skarżącej. Skarżąca i jej rodzina zostali zwolnieni z ww. ośrodka w czerwcu 2014 roku i ostatecznie powrócili do Niemiec. Pani Bistieva i jej dzieci złożyły skargę na zatrzymanie w ośrodku powołując się w szczególności na art. 5 ust. 1 i 4 oraz art. 8 Konwencji.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 5 ust. 1 i 4 Konwencji, Trybunał odrzucił skargę w tym zakresie, stwierdzając, że skarżąca nie wyczerpała wszystkich dostępnych środków krajowych, a konkretnie nie wniosła o odszkodowanie oraz zadośćuczynienie w przypadku niesłusznego zatrzymania lub niesłusznego umieszczenia w strzeżonym ośrodku na mocy art. 407 ustawy o cudzoziemcach z dnia 12 grudnia 2013 roku (Dz.U. z 2013 r. poz. 1650).

Jeżeli chodzi natomiast o zarzut naruszenia art. 8 Konwencji, Trybunał stwierdził, że takie naruszenie zaistniało z uwagi na niewystarczające uzasadnienie przez władze umieszczenia skarżącej wraz z dziećmi w strzeżonym ośrodku.

Według skarżącej umieszczenie w strzeżonym ośrodku jej i jej dzieci nie było konieczne do osiągnięcia założonych celów oraz stanowiło nieproporcjonalną ingerencję w jej prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego. Skarżąca podniosła, że nie było w jej przypadku ryzyka ucieczki, ponieważ nie opuściłaby kraju bez swojego najmłodszego dziecka, które przebywało w Polsce legalnie. Trybunał nie podzielił tego stanowiska, uznając że w świetle poprzedniej ucieczki rodziny do Niemiec takie ryzyko jak najbardziej istniało.

Rząd argumentował z kolei, że nie miała miejsca ingerencja w prawa skarżącej chronione art. 8 Konwencji, ponieważ nie została ona odseparowana od dzieci. Trybunał stwierdził, że nawet pomimo tego, umieszczenie rodziny w warunkach typowych dla jednostek zamkniętych przez niemalże 6 miesięcy może być uznane za ingerencję w prowadzenie życia rodzinnego.

Trybunał zauważył również, że Fundacja Helsińska oceniła warunki panujące w ośrodku w Kętrzynie jako względnie dobre, w porównaniu z innymi, podobnymi jednostkami w Polsce. Niemniej, należało wziąć pod uwagę, że była to jednostka o charakterze zamkniętym.

Trybunał uznał, że pojęcie najlepszego interesu dzieci nie może być zawężone jedynie do nierozdzielania rodziny, a władze muszą powziąć wszelkie konieczne działania w celu ograniczenia, tak jak to tylko możliwe, przetrzymywania w jednostkach zamkniętych rodzin z dziećmi. Trybunał nie był przekonany, że w tym wypadku władze krajowe postrzegały zatrzymanie rodziny w ośrodku jako środek ostateczny, oraz że należycie rozważone zostały inne potencjalne rozwiązania. Trybunał wyraził również poważne wątpliwości, czy władze w sposób odpowiedni uwzględniły najlepszy interes trójki dzieci skarżącej, zgodnie z obowiązkami wynikającymi z prawa międzynarodowego jak i krajowego. ETPCz podniósł także, że fakt zatrzymania w ośrodku dzieci powinien spowodować szybsze i bardziej uważne działania władz krajowych.

Z uwagi na powyższe Trybunał zasądził na rzecz skarżących tytułem zadośćuczynienia za szkodę niematerialną kwotę 12 000 euro.

Wyrok nie jest ostateczny.

Orzeczenie jest dostępne w języku angielskim na stronie internetowej Trybunału.