Jesteś na archiwalnej stronie BIP Ministerstwa Sprawiedliwości.
Od 1 kwietnia 2019 r. strona BIP Ministerstwa Sprawiedliwości znajduje się pod adresem www.gov.pl/sprawiedliwosc
Aktualności
Najnowsze orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach polskich
2017-11-13
W dniu 19 października 2017 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał jeden wyrok w sprawie przeciwko Polsce tj.: Nawrot przeciwko Polsce (skarga nr 77850/12), w którym analizował zasadność skargi pod kątem zarzucanego naruszenia 5 ust. 1 i 4 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z uwagi na bezprawne umieszczenie skarżącego w szpitalu psychiatrycznym, a także opublikował dwie decyzje z dnia 26 września 2017 roku, wydane w sprawach Cybulski przeciwko Polsce (skarga nr 10223/16) oraz Rządziński przeciwko Polsce (skarga nr 32418/11), dotyczące funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości w Polsce, zatwierdzające jednostronną deklarację Rządu oraz zawartą ze skarżącym ugodę.
Wyrok w sprawie Nawrot przeciwko Polsce
Wobec skarżącego Krzysztofa Nawrota toczyły się trzy postępowania karne. W 2001 roku został uznany winnym popełnienia rozboju i skazany na karę 10 lat pozbawienia wolności. W związku z kolejnym postępowaniem, toczącym się od 2005 roku, w którym zarzucono skarżącemu zabójstwo, zasięgnięto opinii biegłych psychiatrów celem ustalenia, czy w chwili popełnienia czynu miał on zniesioną bądź ograniczoną poczytalność. Biegli stwierdzili wówczas, że skarżący cierpi na przewlekłe zaburzenia psychiczne o charakterze urojeniowym związane ze zmianami centralnego układu nerwowego oraz zaburzeniami rozwoju osobowości, a także, że w chwili popełnienia zarzucanego mu czynu miał zniesioną poczytalność. W związku z powyższym w 2008 roku postępowanie karane wobec skarżącego umorzono orzekając jednocześnie środek zabezpieczający w postaci umieszczenia w zakładzie psychiatrycznym
Opinie dotyczące stanu zdrowia skarżącego potwierdzały zasadność dalszego umieszczenia w zakładzie psychiatrycznym. Niemniej w 2012 roku, w ramach trzeciego toczącego się przeciwko skarżącemu postępowania karnego, związanego z czynami, których miał dopuścić się w 2005 roku, również zasięgnięto opinii biegłych. Z opinii tych, w przeciwieństwie do opinii wydanych w 2008 roku wynikało, że skarżący nie miał ani uszkodzonego centralnego układu nerwowego, ani też nie cierpiał na chorobę psychiczną. Stwierdzono u niego jedynie osobowość dysocjacyjną, jednakże nie powodującą ograniczenia bądź zniesienia poczytalności w chwili popełnienia zarzucanych mu czynów.
Od tego czasu skarżący kwestionował zasadność umieszczenia go w zakładzie psychiatrycznym. W 2013 roku dwukrotnie próbował popełnić samobójstwo, a także przyznał przed sądem, że symulował chorobę psychiczną.
Skarżący przebywał w zakładzie psychiatrycznym do 2014 roku, skąd został przeniesiony do zakładu karnego, gdzie odbywał pozostałą cześć orzeczonej w 2001 roku kary. W 2015 roku został uznany winnym popełnienia zrzucanych mu w trzecim postępowaniu czynów i skazany na karę trzech lat pozbawienia wolności.
Powołując się na art. 5 ust. 1 i 4 Konwencji skarżący zarzucał, że pozbawienie go wolności w szpitalu psychiatrycznym po dacie wydania przez biegłych opinii w 2012 roku stwierdzającej jego poczytalność było bezprawne, a także, że nie zapewniono mu efektywnej procedury umożliwiającej kwestionowanie zasadności stosowania środka zabezpieczającego.
Trybunał przychylił się jedynie do pierwszego zarzutu. Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie wskazał, że w świetle opinii biegłych, z których początkowo wynikało, że skarżący jest niepoczytalny zaś później, że był w stanie rozpoznać znaczenie swojego czynu oraz kontrolować swoje zachowanie, przyjęcie przez sąd krajowy, że nie był on w pełni władz umysłowych było samo w sobie wątpliwe. Jednakże nawet gdyby uznać tą ocenę za trafną, rozważyć należało, czy zaburzenie to uzasadniało umieszczenie w zakładzie psychiatrycznym. W ocenie Trybunału stan psychiczny skarżącego nie był jednak na tyle poważny, aby uzasadniać stosowanie środka zabezpieczającego przez cały okres. Trybunał odwołał się przy tym do wyników badań kontrolnych skarżącego przeprowadzonych w 2012 roku, z których wynikało, że na przestrzeni lat jego stan uległ znaczącej poprawie. W ocenie Trybunał także ryzyko popełnienia przez skarżącego podobnego przestępstwa w przyszłości nie mogło uzasadniać kontynuacji detencji bowiem w postepowaniu ujawniły się okoliczności wskazujące na sprawstwo innej niż skarżący osoby, w konsekwencji czego oskarżony początkowo o zabójstwo ostatecznie został skazany wyłącznie za kradzież. Władze krajowe nie wzięły zatem pod uwagę ani okoliczności związanych z poprawą zdrowia skarżącego, ani tych związanych ze zmianą okoliczności faktycznych stanowiących podstawę oskarżenia.
Trybunał nie przychylił się natomiast do zarzutu braku procedury umożliwiającej kwestionowanie zasadności dalszego umieszczenia w zakładzie psychiatrycznym. Wskazał w tym zakresie, że zasadność kontynuowania stosowania środka zabezpieczającego była przedmiotem okresowych opinii lekarskich, a także przedmiotem oceny sądu, w ramach której badano między innymi wykluczające się opinie dwóch niezależnych zespołów biegłych psychiatrów. Skarżący miał przy tym możliwość zaskarżania decyzji sądu I instancji, z czego kilkakrotnie korzystał, zaś wydane na skutek tych odwołań rozstrzygnięcia odnosiły się do podnoszonych przez skarżącego zarzutów, a także były należycie uzasadnione. Tym samym skarżący nie został pozbawiony prawa do sądowej kontroli zasadności jego detencji.
Stwierdzając naruszenie art. 5 ust. 1 Konwencji Trybunał zasądził na rzecz skarżącego tytułem słusznego zadośćuczynienia kwotę 15 000 euro oraz tytułem zwrotu kosztów postępowania kwotę 550 euro.
W sprawie zgłoszono zdanie odrębne, w którym sędziowie Kristina Pardalos oraz Krzysztof Wojtyczek opowiedzieli się za brakiem naruszenia art. 5 ust. 1 Konwencji. Wskazali oni między innymi, że sam skarżący, symulując chorobę psychiczną, przyczynił się do zastosowania oraz kontynuowania stosowania środka zabezpieczającego w postaci umieszczenia w zakładzie psychiatrycznym. W ocenie sędziów fakt ten stanowił o nadużyciu prawa do skargi. Wskazali oni także, że większość, która opowiedziała się za stwierdzeniem naruszenia nie rozważyła w wystarczającym stopniu podstawy faktycznej wynikającej z opinii biegłych psychiatrów.
Decyzja w sprawie Cybulski przeciwko Polsce (skarga nr 10223/16) dotyczyła zarzucanej przez skarżącego nadmiernej długości tymczasowego aresztowania, przez co doszło do naruszenia art. 5 ust. 3 Konwencji. Tytułem słusznego zadośćuczynienia Rząd zobowiązał się do zapłaty na rzecz skarżącego kwoty 5 500 euro.
Decyzja w sprawie Rządziński przeciwko Polsce (skarga nr 32418/11) dotyczyła zarzutu naruszenia art. 10 Konwencji w związku z uwzględnieniem przez sąd krajowy złożonego w trybie wyborczym wniosku o zobowiązanie skarżącego do zakazu rozpowszechniania informacji na temat lokalnych polityków. Tytułem słusznego zadośćuczynienia Rząd zobowiązał się do zapłaty na rzecz skarżącego kwoty
8 000 zł.
8 000 zł.
O dokumencie
